Aangrijpend en humoristisch tegelijk
Scandinavië lijkt een patent te hebben op schrijvers die in staat zijn om boeken te schrijven over mensen die in zekere mate afwijkend gedrag vertonen, denk aan auteurs als Erling Jepsen, Erlend Loe en Jonas Jonasson. Met De kamer lijkt Jonas Karlsson zich bij dit groepje te hebben gevoegd.
Bijzondere man
De hoofdpersoon van De kamer is Björn, een man die volgens hemzelf is voorbestemd voor een succesvolle carrière en zichzelf daarvoor uitermate geschikt acht.
Na zijn overplaatsing, een vorm van wegpromoveren, naar een eenvoudige functie bij een niet nader geduide instantie, is het slechts een kwestie van tijd voordat hij de leiding heeft over de afdeling waar hij is terechtgekomen. Denkt hij.
Zijn werkritme heeft hij strak bepaald. Elk uur werkt hij 55 minuten, de resterende tijd is voor koffie en toiletbezoek. Zijn werk doet hij naar behoren, geconcentreerd werkt hij aan wat het begin moet zijn van een glanzende loopbaan.
Op een dag ontdekt hij een kamer die ongebruikt lijkt. Hij trekt zich daarin terug als hij even alleen wil zijn. Diezelfde kamer gebruikt hij om een collega aan te spreken op zijn werkwijze.
Zijn collega’s vinden hem maar raar. Zij zijn zelf nogal stereotypische kantoortuinmedewerkers, gehecht aan dagelijkse rituelen, met de kerstborrel als hoogtepunt. Björn gedraagt zich afwijkend, is geen onderdeel van de groep, maar het vreemdst vinden ze zijn gedrag. In werkelijkheid is hij niet in die kamer, die alleen in zijn hoofd bestaat, maar staat hij op de gang voor zich uit te staren.
Dit leidt uiteindelijk tot een confrontatie tussen de behoudende kantoorfamilie en het buitenbeentje. De afdelingschef, die hem in bescherming neemt, beslist dat hij naar een psychiater moet.
Dat bezoek en de daaropvolgende huilbui helpen. Toevalligerwijs gaat hij werk doen dat niet voor hem is bestemd; dit pakt wonderwel goed uit en zijn ster rijst. Eindelijk kan hij zich ontplooien en kan zijn loopbaan op gang komen.
Dit gaat niet zonder slag of stoot. Maar ook: naarmate hij meer wordt gewaardeerd stijgt zijn zelfvertrouwen en gaat hij eisen stellen. Vanaf dat moment gaat het toch weer mis.
Dun boek met veel inhoud
De kamer is een dun boek qua omvang, doch niet qua verhaal. Het speelt zich vooral af in de kantoortuin van de instantie, het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Björn. De schrijver is ook in zijn stijl sober. Dat heeft tot gevolg dat alle aandacht naar de plot gaat.
De toon van de schrijver is wel heel humoristisch en licht. Het is duidelijk dat de hoofdpersoon een buitenbeentje is met waandenkbeelden, het is daarom bijna pijnlijk om te merken dat je soms hardop moet lachen om de strapatsen van de hoofdpersoon, terwijl enig mededogen meer op zijn plaats zou zijn.
Deze novelle, kan op allerlei manieren worden gelezen. Als een vorm van maatschappijkritiek omdat het buitenbeentje zonder begeleiding wordt losgelaten op een maatschappij waarin hij duidelijk niet zonder hulp kan. Het kan ook gelezen worden vanuit sociologisch oogpunt: de groepsdwang en de bijbehorende mores en de reactie op een bijzondere nieuweling.
Maar het is vooral als een satire op het kantoorleven, over hoe een bijzondere nieuwkomer door het vertonen van licht afwijkend gedrag in staat is om het droevig saaie stelletje op de afdeling uit hun comfort zone te krijgen.
Jonas Karlsson heeft een zeer geslaagd debuut gemaakt als romancier. De kamer is prachtig, vertederend, aangrijpend maar vooral ook heel humoristisch. Een boek waarvan je langer nageniet dan dat het kost om het te lezen.
—
Meer over Jonas Karlsson
Roman
Bruna
13 februari 2014
Paperback
128
Gerie de Boer
De eerste keer dat ik de kamer binnenging, draaide ik me vrijwel meteen weer om. Ik moest eigenlijk naar het toilet, maar ik nam de verkeerde deur. Een vleug bedompte lucht sloeg me tegemoet toen ik de deur opendeed, maar ik kan me niet herinneren dat ik daar bijzondere aandacht aan schonk. Het was me nog niet opgevallen dat er in dat gangetje bij de lift nog iets anders was dan de toiletten. O, dacht ik. Een kamertje.
Ik deed de deur open en dicht. Meer niet.
'De kamer heeft de kwaliteiten van een meesterwerk.' - Goteborgsposten
