De halfbroer – Lars Saabye Christensen


Kroniek van een mislukkeling

Lars Saabye Christensen is een Noorse auteur met een imposant oeuvre bestaande uit romans, novellen, gedichten en toneelwerken. De halfbroer wordt wel beschouwd als zijn magnum opus. Voor dit werk ontving hij in 2002 de Literatuurprijs van de Noordse Raad, een prijs die in de Noordse landen geldt als de belangrijkste na de Nobelprijs.

Hoofdpersoon in deze lijvige roman is Barnum Nilsen. Zijn familie bestaat vooral uit hele en halve mislukkelingen. Aan iedereen mankeert wel iets, iedereen heeft zo zijn geheimen, traumatische ervaringen, leugens of fysieke mankementen. Zijn overgrootmoeder is een uitgerangeerde filmster, zijn overgrootvader is verdwenen in het ijs van Groenland. Zijn oma is getraumatiseerd, in de oorlog is zij haar beste vriendin, de joodse Rakel kwijtgeraakt, zij is gedeporteerd.
Barnums moeder is op de laatste dag van de oorlog verkracht, het kind dat zij desondanks wilde behouden is Fred. Daarna trouwde zij met Arnold Nilsen, een charlatan met een voor velen onweerstaanbare charme, een man die in de oorlog een hand is kwijtgeraakt. Uit dit huwelijk werd Barnum geboren.

Barnum groeit op in het kleine huis dat naast zijn ouders wordt bewoond door Fred, oma Boletta en overgrootmoeder, De Oude. In de omgeving van het gezin bevinden zich nog wel wat meer rare vogels.
Aanvankelijk is Barnum niet bijzonder opvallend. Het zijn vooral zijn huisgenoten die opvallen door hun gedrag. Barnum gaat pas opvallen als hij op te jonge leeftijd is uitgegroeid. Zijn geringe lengte is aanvankelijk geen probleem. Dat wordt het pas op de middelbare school als een aantal pestkoppen hardop roept dat Barnum naar kut stinkt, omdat zijn hoofd niet hoger reikt. Het markeert het begin van een reeks pesterijen en bezorgt Barnum een levenslang trauma. Desondanks doorstaat hij zijn jeugd nog redelijk ongeschonden, enerzijds omdat hij meestal kan terugvallen op de bescherming van broer Fred, anderzijds omdat hij net op tijd bevriend raakt met Peder, zijn latere manager, en Vivian met wie hij trouwt.

De halfbroer is een meeslepend geschreven epos over een merkwaardige familie, mrt Barnum in de hoofdrol, die een langere periode beslaat, min of meer vanaf het einde van de tweede wereldoorlog tot het einde van de vorige eeuw. Het verhaal begint in het “heden” maar al snel wordt het vooral een lange, meestal chronologische, terugblik.
De hoofdstukken zijn veelal kort, doch het einde van de jeugd van Barnum en het begin van zijn volwassenheid worden beschreven in twee lange hoofdstukken, waarin op prachtige wijze duidelijk wordt gemaakt hoe de jeugd van Barnum, mede door eigen toedoen, de vrucht zijn van een mislukt leven als volwassene.

Elk hoofdstuk van De halfbroer heeft wel iets bijzonders: soms mooi, dan weer aangrijpend, schrijnend, en enkele hoofdstukken zijn ronduit hilarisch. Hoogtepunt is wel de reis naar Italië, door Barnums vader gepresenteerd als vakantie maar vooral bedoeld om uit te vinden of er geld te halen valt bij een vaag contact. De reis is een lange aaneenschakeling van tegenslag, tenenkrommend gedrag en voorspelbare mislukkingen.

Over de titel is behoorlijk gespeculeerd. De halfbroer is natuurlijk Fred die, of hij nu wel of niet aanwezig is, het leven van Barnum beheerst. Maar het kan ook slaan op Barnum, die alles half doet: groeien, school, werk, schrijven, en die van zijn huwelijk ook half werk maakt.

De halfbroer is een prachtige kroniek over iemand die door zijn gedrag, zijn trauma’s en zijn niet bepaald stimulerende omgeving gedoemd is te leven als een mislukkeling en alle mogelijkheden daartoe met beide handen aangrijpt.

De halfbroer Boek omslag De halfbroer
Lars Saabye Christensen
Roman
De Geus
1 november 2002
Paperback
731
Paula Stevens

 

Scenarioschrijver Barnum Nilsen bezoekt met zijn vriend en manager Peder het Filmfestival in Berlijn. Terwijl Peder deals probeert te sluiten, geeft Barnum zich in zijn hotel over aan zijn drankzucht. Ontmoetingen met filmproducenten gaat hij liever uit de weg. Het bericht dat zijn verdwenen halfbroer Fred na jaren weer thuis is gekomen, ontketent zijn verteldrang. Een wervelende familiegeschiedenis is het resultaat.

Share

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.