Meeslepend maar iets te langdradig
De tweede wereldoorlog heeft in Noorwegen verscheurende gevolgen gehad voor families en gemeenschappen. Samenwerken met de Duitse bezetter of juist ertegen strijden was het dilemma. Het heeft al verschillende prachtige boeken opgeleverd. De vlamberken van Lars Mytting is ook een voorbeeld daarvan. Het won in 2014 de Noorse boekhandelsprijs.
Hoofdpersoon in De vlamberken is de drieëntwintigjarige Edvard. Hij woont bij zijn opa, Sverre, een boer die zich zoveel mogelijk isoleert. Toch ontkomt hij er niet aan om af en toe samen met Edvard inkopen te doen in het nabijgelegen dorp. Na gedane zaken zien zij dat op de auto van Sverre een hakenkruis is gespoten. Het is niet voor het eerst dat hij te maken krijgt met verwijzingen naar het oorlogsverleden. Korte tijd later treft Edvard zijn opa levenloos aan.
Het is aan Edvard om de uitvaart te regelen. Tot zijn verrassing blijkt er al een doodskist klaar te staan. Deze is ongeveer twintig jaar daarvoor al in bewaring gegeven. Uit verschillende aanwijzingen blijkt dat de kist is gemaakt door de broer van Sverre, Einar, een man die gekend is om zijn grote vaardigheid in houtbewerking en daarin een geheel eigen en herkenbare stijl heeft ontwikkeld.
Tijdens het opruimen van het huis komen allerlei verwijzingen naar het verleden tevoorschijn. Deze verwijzen naar de gecompliceerde verhouding tussen de broers die zijn oorzaak vindt in hun opstelling in de oorlog. Bij de eenzame Edvard wordt het verlangen om uit te zoeken wat er is gebeurd onweerstaanbaar, zeker als blijkt dat het overlijden van zijn ouders, twintig jaar eerder er ook verband mee houdt.
De zoektocht voert hem naar Shetland, de laatste bekende verblijfplaats van Einar, waar hij Gwen ontmoet, een leeftijdgenote die meer weet van Einar. Zij lijkt meer te weten dan zij aanvankelijk kwijt wil, maar gaandeweg trekken zij steeds meer samen op in een fascinerende speurtocht die een verrassende ontknoping kent.
Lars Mytting is een kenner van hout en houtbewerking. Hij gebruikt deze kennis in De vlamberken voor aanwijzingen in de speurtocht, maar dat niet alleen. Een speciale houtsoort afkomstig van enkele bomen uit een bos waar in de eerste wereldoorlog een afschuwelijke veldslag heeft plaatsgevonden, blijkt een cruciale rol te spelen. Het is een vermogen waard geworden en het wordt mede de inzet van de fascinerende zoektocht van Edvard en Gwen, een inzet die hen enerzijds bindt en anderzijds tot elkaars rivalen maakt.
Mytting heeft een fraaie beeldende stijl. Hij gebruikt deze vooral om voorwerpen en landschappen mee te beschrijven en dat lukt hem wonderbaarlijk goed. Je ruikt de ouderdom van de auto’s, het ruige landschap van de Shetlands komt fraai tot leven, hout en houten voorwerpen beschrijft hij met veel liefde en oog voor detail. Daar staat tegenover dat de personen er wat magertjes afkomen, ze blijven nogal vlak, zeker wat betreft de uiterlijkheden.
Dat alles maakt van De vlamberken een fascinerend en meeslepend verhaal, maar er zijn wel wat kanttekeningen te maken. Het middenstuk is te traag, er gebeurt te weinig om de spanning, de nieuwsgierigheid erin te houden. Het toeval speelt soms een te grote rol, de aanwijzingen voor de volgende etappe in de speurtocht komen soms op een te toevallige wijze bij Edvard terecht. Ook de karakters komen niet erg sterk uit de verf, vooral de dames lijken nogal wispelturige en onberekenbare types, waarvan je je kunt afvragen wat die in hemelsnaam zien in de norse en introverte aardappelteler die Edvard in wezen is.
De vlamberken maakt weer eens duidelijk welke gecompliceerde houding de Noorse bevolking in de oorlog heeft getoond. Dat die houding families heeft verscheurd, waarvan de gevolgen nog steeds doorwerken in latere generaties, laat dit boek op meesterlijke wijze zien.
Roman
Atlas Contact
2014
429
Paula Stevens
In de herfst van 1971 komt een Noors echtpaar om het leven in een bos in Frankrijk. Hun driejarige zoontje Edvard blijft ongedeerd en groeit op bij zijn grootvader op een afgelegen boerderij in Noorwegen. Wanneer deze twintig jaar later overlijdt, blijft Edvard alleen achter, met grote, onbeantwoorde vragen. Wat deden zijn ouders in dat afgesloten bos, en was het toeval dat ze op een oude gasgranaat uit de Eerste Wereldoorlog stapten? En wie heeft die prachtige doodskist gestuurd voor zijn grootvaders begrafenis, een ongekend staaltje vakmanschap, gemaakt van een houtsoort die niemand ooit heeft gezien? Zijn zoektocht naar antwoorden voert Edvard van Frankrijk naar de Shetland-eilanden en naar de duistere krochten van zijn familieverleden, dat nauw verbonden is met de grote Europese tragedies van de twintigste eeuw.
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.