Het groene glas – Torgny Lindgren

Laconiek gepresenteerde diepzinnigheid
Torgny Lindgren heeft een verraderlijke stijl. Zijn toon is laconiek en droogkomisch, zijn onderwerpen lijken banaal, maar zijn personages hebben nogal eens idiosyncratische trekken en hij gaat veel dieper dan die toon doet vermoeden. In Het groene glas komt dit in volle omvang aan bod met een hoofdpersoon met een geheel eigen kijk op leven en materie.

Hoofdpersoon is de schilder Klingsor. Hij is de laatste nakomeling van een familie die tamelijk geïsoleerd woont. Op een dag vindt hij in het bos een glas dat op een omgevallen boom is neergezet en daar door de jaren heen bijna mee vergroeid is geraakt. Het glas is daar vermoedelijk door een voorvader neergezet en het is in de loop van de tijd enigszins vervormd geraakt.

Klingsor gebruikt dat glas als motief om te willen doordringen tot de essentie van de materie. Ook ogenschijnlijk dood materiaal leeft, zelfs glas is niet onbeweeglijk. Hij gaat stillevens schilderen en wordt hierin gestimuleerd en getraind door een muze die hem helpt zich te ontwikkelen als schilder. De schilderijen maakt hij op doeken die zijn geweven door een voorouder, doeken die bedoeld waren om te dienen als bekleding van grafkisten en die bedoeld zijn om lang mee te gaan. Langer dan de kleuren die hij gebruikt, die veranderen wel in de loop der tijd. Waarmee hij meteen een punt maakt: ogenschijnlijk onveranderlijke zaken die door tijdsverloop niet stabiel zijn, veranderen toch, zoals Het groene glas door de tijd vervormd is geraakt.

Klingsor ontwikkelt zich als schilder, zo lijkt het. De verteller die zijn verhaal doet in de vorm van een biografie wil het in ieder geval zo doen lijken. Het kan evengoed zijn dat het kunstenaarschap van Klingsor feitelijk stil staat, doch dat zijn omgeving, zijn muze die later zijn vrouw werd, journalisten en anderen hem groter maken dan hij is.
Hoe dan ook gaat hij zelf steeds meer in zijn grootsheid geloven. De wereld lijkt om hem te draaien en de rest is niet van belang. Illustratief hiervoor is zijn reactie als zijn vrouw bij een busongeluk op gruwelijke wijze om het leven komt. Hij gaat verder met waar hij mee bezig was, zijn eerste reactie is als hij zich aan de hulpverleners voorstelt: “Ik ben de weduwnaar”. Geen empathie, geen rouw, geen gevoelens.

Het groene glas is een vertelling die door de laconieke toon oppervlakkig lijkt. De lezer die er oog voor heeft zal het niet ontgaan dat er veel stof tot nadenken in het dunne boek zit. Vergankelijkheid en onveranderlijkheid zijn genoemd; hoe lang kun je kijken naar een stilleven van Cézanne om daaruit conclusies te trekken? Maar Het groene glas kun je ook lezen als een parodie op de opgekloptheid van de kunstwereld. Is Klingsor nou echt wel een grote schilder of heeft zijn omgeving hem groot gepraat? Het is het soort ironische vraag dat Lindgren typeert en die hij misschien indirect ook wel stelt ten aanzien van de literaire wereld.

Ten slotte nog een opmerking over de stijl: de toon is niet alleen laconiek, Lindgren heeft ook een droogkomische manier van vertellen die je bij oppervlakkige lezing ontgaat. Enkele voorbeelden via deze link: citaten uit Het groene glas.

Lindgren heeft met Het groene glas weer een proeve gegeven van zijn vakmanschap. Een ogenschijnlijk oppervlakkige vertelling over een omhooggevallen kunstenaar die onder die oppervlakte heel veel stof tot nadenken te bieden heeft.

Titel: Het groene glas
Auteur: Torgny Lindgren
Genre: Roman
Uitgever: De Geus
Uitgave datum: April 2016
Uitvoering: E-boek
Pagina’s: 186
Vertaler(s): Lia van Strien