De huilende molenaar – Arto Paasilinnna


Schrijnend en komisch: een onweerstaanbare combinatie

Arto Paasilinna is een Finse schrijver die enkele tientallen romans heeft geschreven. Hiervan zijn er acht in het Nederlands vertaald. De huilende molenaar is één van die vertaalde boeken. Na De tien minnaressen is De huilende molenaar het tweede boek dat ik van deze te onbekende auteur heb gelezen. En ook hiervan heb ik weer genoten!

Plaats van handeling in De huilende molenaar is een afgelegen dorp in het noorden van Finland. De gemeenschap is gehecht aan rust en gewoontes, het is een nogal ingeslapen boel. Die rust wordt verstoord als Gunnar Huttunen op het toneel verschijnt. De lange slungel vestigt zich in de vervallen molen, restaureert en repareert deze en slaagt er tot grote vreugde van de dorpsbewoners in om hem weer in bedrijf te brengen.

Gunnar (Kunnari) is een vreemde vogel. Op zijn vrolijke momenten imiteert hij allerlei dieren, tot groot vermaak van de bevolking. Ook van zichzelf is het een vreemde vogel. Hij gedraagt zich onaangepast, is impulsief, maar tot toenemende ergernis van de bewoners heeft hij een hele bijzondere gewoonte: als hij somber is huilt hij als een wolf naar de maan. De honden in het dorp reageren daarop, het houdt de mensen uit hun slaap. Het begint met wat gemor, maar al snel escaleert de situatie. Ze willen hem weg hebben en weten het zover te krijgen dat hij in een inrichting wordt opgenomen. Men denkt van hem af te zijn maar dat is voorbarig. Kunnari komt terug en hoe. Het leven in het dorp zal nooit meer hetzelfde zijn.

Paasilinna heeft een onderkoelde vorm van humor. Tijdens een gesprek in de inrichting vraagt hij aan de ander:
“Hoe gek was je? Deed je weleens een huilende wolf na?”
“Nee. waarom? Zoiets doen gekken toch niet?”

Waarmee in enkele woorden, een ook verder komisch onderonsje, het onderscheid tussen de belevingswereld van de “gekken” en de “normalen” wordt getekend.

Ander voorbeeld. De lokale politieman geeft Kunnari het welgemeende advies het dorp te verlaten (let wel, het is geschreven in 1981):
“Kunnari, zou je er niet verstandig aan doen om deze molen te verkopen en naar Amerika te gaan? Naar wat ik ervan gehoord heb, is gek zijn daar geen schande, daar lopen ze gewoon vrij rond”.

De humor laat onverlet dat De huilende molenaar vooral een schrijnende vertelling is. Het laat op fraaie wijze zien wat er kan gebeuren als een gemeenschap niet in staat is om te kunnen omgaan met iemand die afwijkt van de norm.
Paasilinna brengt daarbij wel de lezer in verwarring. Aan de ene kant begrijp je donders goed waarom Kunnari niet wordt geaccepteerd. Hij is raar en het is begrijpelijk dat mensen er problemen mee hebben als hun nachtrust wordt verstoord. Aan de andere kant worden de bewoners geportretteerd als kleinzielige en behoudzuchtige mensjes die nogal snel van de kook raken en niet in staat zijn enige tolerantie op te brengen.

Ook De huilende molenaar is een boek van Paasilinna dat je niet licht vergeet. Heerlijke humor, vertelplezier dat van de pagina’s af spat en dat gebruiken om een schrijnend verhaal te vertellen, het is een onweerstaanbare combinatie.

De huilende molenaar Boek omslag De huilende molenaar
Arto Paasilinna
Roman
Wereldbibliotheek
2006
Paperback
223
Annemarie Raas

In een dorp in het noorden van Finland komt een reus van een man wonen. Huttunen, zoals hij heet, knapt er een vervallen molen op en brengt hem weer in bedrijf. De dorpsgemeenschap is aanvankelijk in haar nopjes met de nieuwe inwoner. Ook al zegt hij niet veel, Huttunen is vriendelijk, behulpzaam en werkt hard. Maar hij blijkt er een zonderlinge gewoonte op na te houden : wanneer hij in diepe somberheid vervalt, huilt hij naar de maan als een wolf. Dat is voor de dorpelingen reden genoeg hem uit hun gemeenschap te verstoten. Ze willen hem koste wat kost voor gek laten verklaren. De hardnekkigheid waarmee ze hun voornemen uitvoeren, heeft verschrikkelijke gevolgen.

Share

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.