Over thrillerseries – 1

Ik lees thrillerseries. Als ik aan een nieuwe reeks begin ben ik onbevangen. Meestal neem ik mij dan voor om de reeks volledig te lezen en in de volgorde van publicatie. Soms lukt dat, maar vaak haak ik voortijdig af. Over het waarom daarvan en over de aantrekkingskracht van series heb ik zo mijn gedachten. In de komende tijd zal ik hierover af en toe wat schrijven. Dit is deel één.

Formuleschrijvers
Thrillers kennen een groot aantal elementen. Elke auteur pikt er een aantal uit en laat deze in elk deel terugkomen. Ik noem het voor het gemak een formule.
Het zorgt voor herkenbaarheid maar het heeft een keerzijde. Het terugvallen op eerder gebruikte en telkens dezelfde elementen heeft ook het karakter van gemakzucht en voorspelbaarheid. Het houdt ook een risico in: als deze elementen nauwelijks veranderen dan kan de formule sleets raken en zijn aantrekkingskracht verliezen. De herkenbaarheid werkt dan contraproductief. Gaapmomenten en gedachten als “Dat weet ik nu wel, heb ik eerder gelezen” liggen op de loer.

Iedere lezer van thrillerseries zal het gebruik van vaste elementen vermoedelijk wel herkennen. Ter illustratie neem ik als voorbeeld de reeks van Jo Nesbø met in de hoofdrol Harry Hole. Hij is een auteur die mij kan bekoren, Harry Hole als hoofdpersoon voldoet aan een aantal clichés maar is wel bovengemiddeld interessant.

De elementen die in eerdere delen zijn gebruikt en die terugkomen in deel 7, De sneeuwman, in min of meer willekeurige volgorde:

Problemen met zijn alcoholverslaving – check
Complicaties in privéleven – check
Een dwarsliggende meerdere die dreigt het onderzoek te staken – check
Te weinig mankracht – check
Druk op budget – check
Heimwee naar vorige chef / collega – check
Onderzoek staat onder druk door pers – check
Slapeloze nachten – check
Ongeluk terwijl je haast hebt om naar de ontknoping te gaan en halsbrekende capriolen moet uithalen – check
Paar keer neuken – check
Onwillige getuige of verdachte onder druk zetten door te dreigen met uitgebreid onderzoek en publiciteit met risico van reputatieschade – check
Falende medewerker – check
Dreigend, bijna onvermijdelijk, ontslag, doch op het nippertje voorkomen – check
Dwaalsporen – check
Lek in organisatie – check
Gevoelige kant tonen – check
Vrouwelijke collega, veelal erg slim – check
Ongezonde leefstijl – check

Vergelijkbare rijtjes kun je van elke thrillerserie maken. Het hoeft niet erg te zijn, herkenbaarheid is wel zo prettig. Maar als er geen of te weinig ontwikkeling in zit dan oogt het gemakzuchtig en wekt het de indruk dat de auteur zonder noemenswaardige inspanning wil teren op eerdere successen. Het verhaal moet dan wel aan alle kanten deugen om het boek boven de grauwe middelmaat te kunnen uittillen. Als dat niet het geval is dan lijkt de formule  belangrijker te zijn geworden dan de plot.

Dat vind ik vervelend. Het zijn de eerste signalen dat de formule sleets is geraakt en ik langzaam maar zeker minder zin krijg om de reeks te vervolgen. Dat geldt (nog) niet voor deze reeks overigens.

Overigens volgt later de recensie van De sneeuwman.
Wordt vervolgd.