Kairos – Joke J. Hermsen


Een inspirerend elftal essays
Kairos is een figuur uit de Griekse mythologie. Hij is de jongste kleinzoon van Chronos, die qua tijdervaring zijn tegenhanger is. Chronos is de god van de tijd die de uren telt, de klok onafgebroken laat tikken, structuur aanbrengt, het leven een ritme geeft dat ook wel als dwingend kan worden ervaren. Kronos is diens tegenhanger, de god van het geschikte ogenblik. Hij staat voor onderbreking van die continuïteit van onbepaalde duur. Het kunnen die momenten zijn die ruimte geven om te komen tot inzichten en die een zekere kwaliteit aan het leven toevoegen. Kairos, een nieuwe bevlogenheid, bevat essays van Joke J. Hermsen die een pleidooi zijn voor verstilling en verdieping.

De elf essays hebben verschillende onderwerpen, met als gemene deler: hoe kun je loskomen van de tiran van de tijd Chronos en waarom zou je ernaar willen en moeten streven? In deze  volgorde gaan de essays over de volgende onderwerpen.

  1. De opleving van Kairos. Het kairotische ogenblik diept Hermsen hierin uit. Wat houdt het in? Momenten van bevlogenheid, inzicht en daadkracht die niet als vanzelf ontstaan maar waarvoor je wel de voorwaarden kunt creëren.
  2. Zij gaat uit van de Griekse betekenis, (goddelijke) inspiratie die onmisbaar is voor kunstenaars, denkers en bestuurders. Zonder enthousiasme denkt de mens er niet aan om iets nieuws te verzinnen en blijft alles bij het oude; vastgeklonken aan de dwingelandij van Chronos.
  3. De tweede geboorte van Hannah Arendt. Haar principe van nataliteit gaat uit van twee geboorten: de fysieke en de metaforische waarin de mens toetreedt tot het openbare domein. Een interessante gedachte die uitgebreid wordt belicht.
  4. Haast u langzaam. Vooral het filosofische begrip nunc stans ofwel het blijvend nu wordt belicht. Ofwel het moment waarin je je onttrekt aan het eeuwige ritme van de tijd.
  5. Sta mij toe een verhaal te vertellen. Dit essay gaat vrijwel uitsluitend over Hannah Arendt, haar leven haar inzichten en de controverse rondom haar verslag van het Eichmann proces. Wel boeiend maar wel wat buiten de materie.
  6. Onbewaakte ogenblikken in de literatuur. Hermsen bespreekt een aantal boeken waarin met het begrip tijd wordt gespeeld, zoals een dag uit het leven van de hoofdpersoon Mrs Dalloway van Virginia Woolf en Het punt Omega van Don DeLillo. Interessant en het heeft weer wat leestips opgeleverd!
  7. Uit liefde voor de wereld. Een interessant essay waarin Hermsen duidelijk weet te maken dat kunst van blijvender aard is en daardoor waardevoller dan de huidige generatie politici, die het vooral als een kostenpost zien. Alleen dit essay al maakt Kairos zeer de moeite waard!
  8. De roman als kuuroord. Uiteraard kan het met zo’n titel over niets anders gaan dan De toverberg van Thomas Mann. De perfecte illustratie van wat Kairos kan zijn: over Hans Castorp die zich jarenlang aan het dagelijkse leven onttrekt en in die tijd tot inzichten en gedachten komt, uit zichzelf maar ook door de filosofische opponenten Naphta en Settembrini.
  9. Tussen herinnering en hoop. Bijzonder interessant stuk over de geestelijke armoe waartoe de Ipadscholen opleiden. Volgens Hermsen hebben leerlingen, terecht vind ik, behoefte aan context en duiding. Docenten van vlees en bloed behoren dat te doen!
  10. Dit wonderlijk gespleten lange heden. Een meer filosofisch getint essay over de ziel, die aangetrokken wordt door enerzijds het aardse en anderzijds het ideale.
  11. De utopie van de verbeelding. Over hoe kunstuitingen in staat zijn om je te inspireren, je los kunnen laten komen van de tijd.

Kairos is geschreven in een heldere stijl, in het algemeen vlot leesbaar maar gezien de materie is het onvermijdelijk dat het af en toe wat meer inspanning vergt om te doorgronden. Het is evenmin onvermijdelijk, gezien de variëteit aan onderwerpen, dat sommige essays meer tot de verbeelding zullen spreken dan andere. Dat doet echter niets af aan de kwaliteit.

De essays in Kairos zijn inspirerend. Joke Hermsen houdt een hartstochtelijk pleidooi voor een andere beleving van de tijd, een tijd waarin bevlogenheid, bezieling en inspiratie sterker zijn dan het monotone ritme van de klok van Chronos, de dictatuur van de agenda en smartphone.

 

Kairos Boek omslag Kairos
Joke J. Hermsen
Non-fictie
Arbeiderspers
Maart 2014
Hardcover
310


In Stil de tijd noemde Joke J. Hermsen stilte, rust, traagheid en verveling voorwaarden voor werkelijke creativiteit en helder nadenken. Zij pleitte voor niets minder dan een langzame toekomst. Maar wat gebeurt er na de rust? Welke nieuwe denkrichting moet er gekozen worden opdat er werkelijk iets verandert en er niet alleen een rustiger, maar ook een duurzamer en evenwichtiger samenleving ontstaat? Daarover gaat deze nieuwe filosofische bundel, een noodzakelijke opvolger.

Share

2 gedachten over “Kairos – Joke J. Hermsen”

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.