Het ondiepe – Nicholas Carr

Het ondiepe van Nicholas CarrSoms interessant, soms achterhaald 

Nicholas Carr is een schrijver uit Amerika die schrijft over technologie, cultuur en economie. Hij heeft een achtergrond als journalist bij gerenommeerde media als Harvard business review, New York Times en Wall Street journal. Met zijn boek Het ondiepe (The shallows) behaalde hij een finaleplaats voor de Pulitzer prijs 2010.

Wat is de aanleiding?

Carr bemerkte bij zichzelf dat hij zich steeds minder goed kon concentreren op langere teksten. Zijn vermogen om diep na te denken nam ook af. Hetzelfde zag hij ook in zijn omgeving en bij collega’s gebeuren. Hij ging bij zichzelf te rade en hij constateerde dat hij steeds sneller werd afgeleid; zijn hersenen hadden een toenemende behoefte aan prikkels. Hij weet dat aan het verslavende karakter van internet met korte teksten en daardoor gefragmenteerd lezen.
Inmiddels zijn dergelijke constateringen niet nieuw meer, maar zo’n tien jaar geleden was dat anders. Er zijn in de tussenliggende periode heel wat teksten gepubliceerd over de manier waarop vooral de Amerikaanse technologiereuzen er steeds beter in slagen om de aandacht van de surfende mens gevangen te houden.

Hersenen veranderen

Hij ging op zoek naar mogelijke oorzaken. Onderzoek naar de ontwikkeling van hersenen zette hem op het spoor. Hersenen passen zich aan als omstandigheden zich wijzigen. Hij gaat terug naar het begin van de geschreven teksten. Mensen moesten zich enorm inspannen om teksten te kunnen lezen en nog meer om ze te doorgronden. Deze ontwikkeling is door de jaren heen verder gegaan en uit onderzoeken blijkt dat de hersenen niet statisch en onveranderlijk zijn: dat fenomeen heet neuroplasticiteit.
Recentere onderzoeken wijzen uit dat het nu ook plaatsvindt. De hersenen van mensen die veel tijd besteden aan oppervlakkig lezen (scannen) veranderen.

Is dat erg?

Carr vindt van wel. De mens heeft er eeuwen over gedaan om informatie tot zich te kunnen nemen, deze te verwerken en op te slaan. Dat vermogen dreigt verloren te gaan. De mens evolueert terug naar de primitieve mens die altijd maar alert was (moest zijn).

Dit constaterende trok hij zich terug in een afgelegen berghut om Het ondiepe te schrijven. Geen internet en evenmin andere afleiding. Hij merkte dat zijn vermogen om zich te concentreren weer beter werd. De vraag is welke conclusie hij daar voor zichzelf aan verbond. Dat wordt aan het einde duidelijk.

Is het nog relevant?

Jazeker. Hoewel de inhoud inmiddels niet nieuw meer kan zijn is het lezen van Het ondiepe waardevol. Niet alleen omdat het helder inzicht geeft in het hoe en waarom van verslaving aan internet en sociale media. Het zijn ook de verschillende wetenswaardigheden die het tot een prima leesbaar en informatief boek maken. Denk aan de geschiedenis van het boek als zodanig; boeiend om te lezen!

En hoewel het nog steeds relevant is lijkt het toch beter om boeken als deze korter na verschijning te lezen. Het gevaar dat veel wijsheid inmiddels is achterhaald zou je daarmee voorkomen.

Meer informatie over het boek:

 

Share

2 gedachten over “Het ondiepe – Nicholas Carr”

    • In zekere zin is dat juist. Terug evolueren omdat men de aandacht niet meer kan richten op een langere tekst, zoals een boek, daarvan kun je je afvragen of dat vooruitgang is. Het heeft inderdaad wel iets van dystopie.

      Beantwoorden

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.