Het enige verhaal – Julian Barnes

Het enige verhaal door Julian Barnes

Van het groene blaadje en de geit

Het komt vaker voor dat een oude bok het aanlegt met een groen blaadje. Julian Barnes beschrijft in Het enige verhaal de omgekeerde situatie. Paul van negentien krijgt een verhouding met Susan van achtenveertig. Het blijft daar niet bij. Ze gaan samenwonen en het lijkt aanvankelijk alsof het niet anders kon lopen dan zo. Tot Paul in het slotgedeelte, als hij eenzaam is en op seksueel vlak uitgespeeld, terugkijkt op zijn leven en conclusies trekt en zich vragen stelt.

Het begin

Het lijkt de moeder van Paul wel een goed idee als hij lid wordt van de plaatselijke tennisclub. Hij heeft helemaal geen zin om uren door te moeten brengen met allerlei Carolines en Hugo’s die het te hoog in de bol hebben. Bij een gemengd toernooi wordt hij gekoppeld aan Susan Macleod. Ze winnen een paar potjes maar belangrijker is dat zij dezelfde taal lijken te spreken.
Een uitspraak van Susan die Paul zeer aanspreekt over golfen, de sport van haar man, een uitspraak die veel zegt over de verschillen tussen Susan en haar man:

“Uitgesproken onsportief om tegen een bal te slaan die stilligt”

Het begint met affectie, het wordt sympathie en er ontwikkelt zich een liefdesrelatie.

Het is het begin van de jaren zestig. De moeder van Paul is fel gekant tegen hun verhouding, de man van Susan, Roger, doet net of zijn neus bloedt. Dat is niet zo moeilijk, hun huwelijk is zo dood als een pier, waarom ze nog een dak delen is een raadsel. Hun twee dochters hebben het ouderlijk huis al verlaten, voor hun hoeven zij de schijn niet op te houden.

Het begin van het einde

In het tweede deel van Het enige verhaal zijn de geliefden gaan samenwonen. Susan blijkt geregeld slachtoffer te zijn geweest van lichamelijke mishandeling door Roger. Paul vertrekt op botte wijze uit zijn ouderlijk huis.

Het gaat niet lang goed. Susan raakt aan de drank en niet zo’n beetje ook. In plaats van een gelukkig leven samen heeft Paul de last van de zorg voor een vrouw die ineens oud is en met wie niet meer valt samen te leven.

Het einde

In het derde en laatste deel kijkt Paul terug op wat er is gebeurd en hoe het zich zo heeft kunnen ontwikkelen. Paul komt daarin tot bitter stemmende conclusies, ook “geholpen” door de mensen uit zijn omgeving, maar niet alleen dat. Had hij wel anders gewild, gekund, gemoeten? Heeft hij dingen fout gedaan, kan hij leven met de manier waarop zijn leven, zijn liefdesleven met name, is verlopen? Hoe zit het met het wankele evenwicht tussen liefde en lijden?

“Zou u liever meer liefhebben en meer lijden, of minder liefhebben en minder lijden. Dat is, denk ik, uiteindelijk de enige echte vraag.”

Moeilijke vragen waarop een eenduidig antwoord niet mogelijk is. De manier waarop een en ander aan bod komt brengt bijna als vanzelf met zich mee dat je je in hem gaat verplaatsen en je afvraagt wat jijzelf in zijn positie zou hebben gedaan.

Drie verschillende delen

Het enige verhaal is een roman in drie delen. Het eerste is in de ik-vorm geschreven vanuit het perspectief van Paul. De toon is vooral fris, licht en luchtig. Het tweede deel is voornamelijk in de jij-vorm geschreven. Het lijkt daarin wel of Paul tegen zichzelf praat, met enige afstand de ontwikkelingen beschouwt en zijn rol van commentaar voorziet.

Het slotgedeelte is een hij aan het woord. Het gaat vooral over Paul, het geeft op deze manier de ruimte om ook anderen meer aan het woord te laten komen en tegelijk biedt het ruimte voor reflectie. Dit deel is de toon vooral weemoedig, soms ook bitter.

Elk deel is fascinerend en elk deel heeft precies de sfeer en het tempo dat past bij de omstandigheden en bij de levensfase van Paul. Het begin leest makkelijk, alles is nog nieuw. Het middengedeelte is al wat moeizamer, precies zoals hun leven verloopt. Het slot is trager, passend bij de  gemoedsgesteldheid van de verteller. Het einde is tragisch, pijnlijk, maar onvermijdelijk.

Het enige verhaal is een zeer geslaagde, mooie en tegelijk pijnlijke roman over liefde, teleurstelling en verval.

Meer over Julian Barnes

Het enige verhaal
Julian Barnes
Roman
Atlas Contact
2018
Paperback
280
Ronald Vlek
9789025452087
Share

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.