Intens en hypnotiserend

Wie ooit een optreden heeft bijgewoond van Michael Fehr zal dat niet snel meer kunnen vergeten. Tijdens Crossing Border 2018 gaf hij een optreden dat was aangekondigd als “spoken word”. Ondersteund door een gitarist presenteerde hij een aantal verhalen die, mede door de uitspraak, moeilijk te volgen waren, maar het deed er niet toe. De sfeer die hij wist op te roepen was genoeg om ademloos en gefascineerd te blijven kijken en luisteren naar deze vrij lange en tengere performer, die een uniek stemgeluid heeft: krachtig, rauw, intens en bijna hypnotiserend. Tijdens het interview, een dag later, droeg hij een stuk voor uit zijn boek Simeliberg en meteen was die fascinatie er weer. Eigenlijk zou er geen betere manier zijn om het verhaal tot je te nemen dan via zijn stem, maar met enige fantasie kun je hem de woorden horen uitspreken zoals hij dat zal hebben bedoeld.

 

Wat is Simeliberg?

Het is de titel van een sprookje van de gebroeders Grimm dat verder met dit boek niets te maken heeft. Simeli is ook een oeroude Europese naam die verwant is aan Simon. Maar het is vooral de naam van de berg die vele malen voorkomt in een oeroud Zwitsers lied, het Guggisberglied. Het is een bijzonder weemoedig lied, de moeite waard om te beluisteren, en omdat het zo weemoedig klinkt was het Zwitserse soldaten verboden om het te zingen. Ze zouden te veel naar huis verlangen daardoor, zo werd verondersteld.

Het lied kent veertien coupletten, elke eerste zin wordt meermaals gezongen en eindigt met het woord Simeliberg. Dat woord vooral klinkt bezwerend en het lied heeft een melodie die maar in je hoofd blijft zitten. Die effecten heeft het boek Simeliberg ook. Als het de bedoeling is geweest van de auteur om dat effect te bereiken is hij daar uitstekend in geslaagd. Het grijpt je aandacht vanaf de eerste woorden en laat niet meer los. Zoals ook geldt voor zijn performance.

Sfeervolle poëtische krimi

Gemeentesecretaris Anatol Griese krijgt de opdracht om een oude man op te halen die ervan wordt verdacht zijn vrouw te hebben vermoord. Deze verdachte woont op een afgelegen en moeilijk bereikbare boerderij. Hij maakt een nogal verwarde indruk en heeft een obsessie met de planeet Mars. Ogenschijnlijk een nogal eenvoudig gegeven, ware het niet dat er een veel groter verhaal achter steekt. Net als in het sprookje speelt een verborgen (geld)schat een belangrijke rol. Hoe deze eenzame boer daaraan komt is op zichzelf al een bijzonder verhaal. De ontrafeling van dat mysterie leidt tot bijzondere ontdekkingen, het is een geschiedenis waarin Griese verstrikt raakt en die hem grote moeilijkheden bezorgt.
Fehr vertelt een min of meer volledig verhaal maar laat de lezer alle ruimte om de fantasie te gebruiken. Er gebeurt veel en van alles maar Fehr vult weinig in.

Dat is op zich al heel aangenaam en toch is het vooral de presentatie en de sfeer waarvan Simeliberg het moet hebben. Fehr gebruikt vrijwel geen leestekens, behoudens aanhalingstekens als iemand aan het woord komt. Regels zijn gevuld met losse opmerkingen en gedachten, langere zinnen vallen op die manier in stukjes uiteen. Het oogt daardoor als een onconventioneel gedicht met regels die een hypnotiserend ritme hebben.

De toon wordt in de eerste regels gezet:

Grijs
nat
bewolkt
Zwitsers weer

Die sfeer blijft in het hele boek overheersen. Het regent nogal vaak, de bodem is modderig en glad. De naam van de hoofdpersoon Griese heeft ook die klank, de verdachte boer heet Schwarz.
Desondanks is Simeliberg geen grimmig en duister verhaal. Integendeel, het is eerder tragikomisch, soms luchtig, maar met een droefgeestige ondertoon, dat wel.

Ten slotte

Wie de kans krijgt om deze man een keer in levenden lijve te aanschouwen of een optreden van hem bij te wonen zou hem moeten grijpen. Simeliberg lezen is zeker aan te bevelen, de bijzondere stijl, de sterke sfeertekening en de opvallende lay-out zorgen voor een unieke ervaring.

Links:
Meer informatie over het boek
Over het gelijknamige sprookje van de gebroeders Grimm