Hans Fallada – Anne Folkertsma

Maniakale chroniqueur

Hans Fallada is het pseudoniem van Rudolf Ditzen. De laatste jaren zijn verschillende werken van hem opnieuw uitgebracht, zoals Alleen in Berlijn (Jeder stirbt für sich allein). Fallada is vooral bekend als de schrijver die bij uitstek de stemming in Duitsland in de eerste helft van de twintigste eeuw in boeken wist vast te leggen. Deze biografie van Anne Folkertsma gaat uitgebreid in op het roerige leven van de mens achter de schrijver.

Hij is in 1893 geboren als zoon van een ambitieuze rechter. Als kind was hij ziekelijk. Hij verzuimde veel, maar die tijd benutte hij wel door te lezen, veel en van alles. Op school was hij ongelukkig, hij werd veel gepest. Juist op het moment dat het de goede kant op ging kreeg hij een zwaar ongeluk en raakte hij weer achterop. Dit lijkt symptomatisch voor de rest van zijn leven, een leven van vallen en opstaan, van hoge pieken en diepe dalen.

Alles in mijn leven komt terecht in een boek

Zo luidt de ondertitel, een uitspraak van hemzelf*. Als je met behulp van deze uitstekende biografie zijn schrijverscarrière overziet klopt dat helemaal. Bijna helemaal welteverstaan, alles optekenen is onmogelijk. Maar veel van wat hij heeft meegemaakt is wel in de ene of de andere vorm in zijn werken terecht gekomen. Het zijn telkens verhalen die de tijdgeest uitstekend weergeven. Ze gaan over de crisis die Duitsland heeft doorgemaakt en wat de gevolgen waren voor gewone mensen. Een goed voorbeeld daarvan is zijn doorbraak naar het grote publiek, Kleiner Mann, was nun?, een boek waarvoor hij van alle kanten grote complimenten kreeg, bijvoorbeeld van Thomas Mann.

Hij ving niet alleen de tijdgeest. In zijn boeken verwerkte Fallada ook veel persoonlijke gebeurtenissen en hij spaarde zichzelf daarbij niet. Denk aan Der Trinker, over een man die het succes voor het grijpen heeft maar door zijn alcoholverslaving alles kwijtraakt.

Maniakaal schrijftempo, gevolgd door uitputting

Fallada werkte hard. Zijn boeken schreef hij naast zijn werk en als het nodig was maakte hij bijzonder lange dagen. Hij schreef alsof de duivel hem op de hielen zat. Het gebeurde geregeld dat hij bij voltooiing van een roman helemaal op was en moest worden opgenomen.
Het bezorgde hem wel de nodige successen en grote verdiensten. De schouders van Fallada waren niet sterk genoeg om deze weelde te dragen. Geld ging op aan allerlei verdovende middelen zoals alcohol en morfine. Maar telkens wist hij weer op te krabbelen.

Dat lukte hem niet op eigen kracht. Twee steunpilaren hielden hem langere tijd overeind. De ene was zijn uitgever, de markante Ernst Rowohlt die hem altijd weer wist te helpen. De andere was Suse, de vrouw die hem onvoorwaardelijk steunde, terwijl hij er alles aan deed om dat niet waard te zijn. Hij was verslaafd aan ontrouw en deed haar en zijn gezin vaak tekort, egocentrisch als hij was.

Als schrijver groot, als mens…

Hij heeft een grote naam als schrijver. Als mens zijn er genoeg redenen om anders over hem te denken. Naast het hiervoor genoemde zijn er vraagtekens over zijn houding in de oorlog. Weliswaar had hij een grote afkeer van het nazisme, maar hij was (vaak noodgedwongen) opportunistisch genoeg om zich aan te passen aan de eisen van de heersers in die tijd. Na de oorlog heeft hij geprobeerd hiermee af te rekenen via zijn gevangenisdagboek In mijn vreemde land en met Alleen in Berlijn. Dat laatste boek, een pil van ruim 700 pagina’s schreef hij in vier (!)  weken tijd. Dit boek was ook zijn laatste.

Anne Folkertsma heeft een prachtige biografie geschreven die wordt voorafgegaan door drie autobiografische teksten die nooit eerder in vertaling zijn uitgebracht. Op basis van zijn oeuvre, brieven en dagboeken heeft zij een fascinerend portret gemaakt van een schrijver die met een gerust hart tot de groten uit zijn tijd mag worden gerekend. Een schrijver die moeite had om zich staande te houden, die niet sterk genoeg was om de verleidingen te weerstaan en die daardoor velen in zijn omgeving tekort deed. Laten we dat laatste verder maar vergeten en genieten van al het moois dat hij heeft nagelaten.

  • ”Ik schrijf, ik schrijf elk uur van de dag en de nacht, of ik nu aan mijn bureau zit of rondloop, of ik brieven beantwoord of hier met u praat, alles in mijn leven komt terecht in een boek. Dat moet zo zijn, het kan niet anders, omdat ik ben wie ik ben geworden.”

Samenvatting van documentaire over zijn leven

——

Titel Hans Fallada
Auteur Anne Folkertsma
Uitgeverij en jaar Cossee 2015
Pagina’s 416
ISBN 9789059366299
Share

2 gedachten over “Hans Fallada – Anne Folkertsma”

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.