Overrompelend debuut

Met Vrouw of vos, zijn debuut uit 1922, werd David Garnett op slag een beroemdheid. Hij werd meteen onderdeel van het literaire circuit in Londen waartoe verschillende grote namen behoorden. Een en ander doet de vertaler, Irwan Droog in een uitgebreid nawoord uit de doeken. Dit nawoord alleen al is de moeite van het lezen waard omdat het een mooi inzicht geeft in hoe het er destijds in die kringen aan toeging.

Tijdens de wandeling van Richard en Silvia Tebrick gebeurt plotseling iets heel bijzonders. Richard is even afgeleid, zodra hij omkijkt ziet hij zijn vrouw niet meer. Hij ziet wel een vos die hij meteen herkent als wat tot voor kort zijn vrouw was. Een plotselinge transformatie zoals die in meerdere boeken is beschreven, maar die hier op geheel eigen wijze wordt uitgewerkt.

Permanente transformatie maar niet stabiel

Aanvankelijk is hun band nog hecht. Richard zorgt er eerst voor dat zij geen gevaar loopt. Vossen zijn hun leven niet zeker, vooral niet met zijn honden in de buurt. Hij ruimt ze uit de weg en hij ontslaat zijn personeel. Hij kleedt haar en probeert haar ook verder te behandelen alsof zij nog een menselijk wezen is. De vos op haar beurt brengt de nachten door op de echtelijke sponde.

Langzaam verandert dat. Silvia wordt steeds meer vos en steeds minder mens. Zij gaat op zoek naar de vrijheid en weet die te vinden, ondanks alle maatregelen die Richard neemt om dat te voorkomen. Hij berust er niet in en gaat op zoek naar deze vos. Het duurt even, maar dan vindt hij haar weer. Inmiddels is zij moeder geworden van een nest jongen. Op het einde belandt Silvia toch weer in zijn armen maar op een heel andere manier dan Richard zich zou wensen.

Wat te denken?

Garnett vertelt het verhaal zonder uitleg en zonder te moraliseren. Het geeft de lezer alle ruimte om er zelf gedachten over te vormen. En die vind je dan ook volop en in allerlei varianten.

Ik houd het erop dat het een liefdesroman is, maar dan de bezitterige variant. Richard kan de vos niet loslaten, hij is obsessief naar zijn vroegere vrouw op zoek, in welke gedaante dan ook. Hij gaat zelfs zo ver dat hij zich een bijna vaderlijke rol aanmeet als hij haar welpjes ziet. Je krijgt het gevoel dat hij op dat moment het liefst zelf in een vos zou veranderen.

Vanuit haar gezichtspunt kun je Vrouw of vos lezen als een roman over een vrouw die niet gebonden wil zijn, hartstochtelijk op zoek is naar vrijheid, naar een ander leven dan ze als menselijk wezen zou hebben gehad. Als zij daar eenmaal aan heeft geroken is er geen weg meer terug. Zelfs al zou het in lichamelijke zin mogelijk zijn.

Hoe dan ook is het een bijzonder verhaal, met een bijzonder gegeven. Vrouw of vos is een roman om nog vaak aan terug te denken.

——

Titel	Vrouw of vos
Auteur	David Garnett
Vertaling van	Lady into Fox
Vertaler	Irwan Droog
Uitgeverij en jaar	Cossee 2018
Pagina’s	143
ISBN	9789059367852