Mythes gaan teloor
Op een niet nader genoemde plek staat een riante woning leeg. Gedurende een zomer trekken de twee dochters van de vroegere bewoners er tijdelijk in. Het huis heeft bij de omwonenden een mythische status. Dat geldt evenzeer voor de twee dochters.
In Berichten van het Blauwe Huis doet Hella Haasse uit de doeken waarop dat is gebaseerd. Langzaam maar zeker brokkelt het imago echter af en aan het eind is er weinig meer van over.
Opvallende structuur
Berichten van het Blauwe Huis valt op door de opbouw. Het begint met de indrukken en commentaren van een collectief van “waarnemers”. Ook gaandeweg komen zij nog geregeld aan het woord. Deze passages zijn cursief gedrukt en worden afgewisseld met de belevenissen van een aantal betrokkenen, met name de twee eerdergenoemde dames.
Ook Hella Haasse is indirect aanwezig in die zin dat de rol van auteurs wordt becommentarieerd en aan hen ook een soort mythische status wordt toegekend. Het eerste hoofdstuk eindigt met de woorden:
“Waar eindigen de waarheid, de waarschijnlijkheid, waar begint de verbeelding? Alleen romanschrijvers hebben de pretentie onzichtbaar alomtegenwoordig te zijn”
Het is niet gek dat zij daarmee met name de bedenker van dit verhaal bedoelen. Alsof alleen auteurs alle ins en outs van een geschiedenis kennen en dit koor het alleen maar moet doen met wat zij kunnen waarnemen.
Een veelbewogen zomer
In het voorjaar keren de twee dames terug naar het huis waarin zij zijn opgegroeid. Felicia en Nina zijn inmiddels op leeftijd en hebben een uiteenlopend leven gehad. De tamme Felicia heeft een tamelijk passief leven gehad als vrouw van een ambassadeur. Zij heeft met hem op verschillende plaatsen gewoond, veel mensen ontmoet, maar zij fungeerde toch vooral als de vrouw van.
Het leven van de roodharige en vrij wilde Nina was heel anders. Zij heeft lang in Zuid-Amerika gewoond, maakte verschillende omwentelingen mee en speelde een belangrijke rol in de protesten van de Dwaze Moeders tegen het regime van de Argentijnse junta.
De berichten over wat zij hebben meegemaakt zijn in de loop der tijd doorgedrongen tot het koor van waarnemers. Zoals dat wel vaker gaat wordt het veel groter gemaakt dan het is, worden de dames veel belangrijker gemaakt dan zij zijn. In die zomer die zij in het blauwe huis doorbrengen blijft er van die status niet veel over.
Hetzelfde geldt voor het blauwe huis zelf. Heel lang heeft het iets ongenaakbaars gehad. Maar tijdens die zomer weten enkele omwonenden binnen te komen. Er komen herinneringen boven, er gebeurt een en ander. De verhoudingen leken min of meer vastgeroest, maar in die zomer verandert er veel. Oude liefdes komen weer tot leven, huwelijken komen op springen te staan. Het blauwe huis blijkt bij nader inzien vrij banaal; niet direct een huis zoals zo veel andere maar toch ook niet zo heel bijzonder.
Wisselingen in perspectief en verteltijd
Niet alleen de opbouw van Berichten van het Blauwe Huis is opvallend. Het is ook het spel met perspectieven en de afwisseling tussen heden en verleden die het interessant maken. Het collectief heeft de rol van alwetende verteller, hoewel zij dat zelf anders zien; alleen de auteur weet immers van alles het fijne. In de andere hoofdstukken worden de belevenissen opgetekend vanuit de invalshoeken van verschillende betrokkenen in het heden en in het verleden.
Het resulteert die zomer in nogal wat confrontaties. Met heden en verleden, tussen de zussen onderling, mede door hun sterk uiteenlopende levenswandel, met de buitenwereld en dan met name de buurvrouwen Wanda en Nora.
Wat resteert er dan na die zomer? Het huis heeft zijn grandeur verloren en het heeft geen zin meer te pogen het voor de sloop te behoeden. De zussen keren terug naar waar zij vandaan kwamen als dames van vlees en bloed. Maar in de omgeving van het blauwe huis is van alles veranderd. Onderlinge verhoudingen zijn anders komen te liggen, huwelijken zijn ontwricht.
En er rest een groot raadsel: wat is er toch met Wanda gebeurd?
Wat de toekomst brengen zal? Het koor, het collectief van waarnemers heeft geen antwoord:
“Wij weten niet alles, maar wat wij weten verzwijgen wij niet! Wij houden niet van fantaseren, wij schrijven geen romans.”
—
Literatuur, Nederlandse literatuur, Familiegeschiedenis
Querido
2012
Hardcover
170
18e
9789021438818
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.
…en WAT is er met Wanda gebeurd? Lijkt me goed, kende het niet.
Ik denk dat ik tot vorige week ongeveer de laatste Nederlander was die nog niets van haar had gelezen, terwijl ze bijvoorbeeld onder scholieren heel populair is wegens de omvang van sommige boeken van haar. Dit vond ik goed en ga meer boeken van Hella Haasse lezen.
Het laatste dat ik van haar las, ook kocht, is Het tuinhuis – Verhalen.(2006) Mooi!
Ook nog in mijn boekenkast: Oerog, Het woud der verwachting, De wegen der verbeelding. Denk dat ik Heren van de thee van de bibliotheek las. Maar als oudere veellezer moet ik soms mijn ver in mijn geheugen zoeken! Geniet van de inhaalbeweging.
Dank je!