Klassieker als inspiratiebron
Tijdens het interview op Crossing Border van 3 november 2018 vertelde Paolo Giordano over De baron in de bomen. Het is een klassieker uit 1957 van Italo Calvino, een roman die tot de canon van de Italiaanse literatuur wordt gerekend. In zijn meest recente roman, De hemel verslinden, speelt dat boek een belangrijke rol. Niet alleen omdat dat het favoriete boek is van één van de hoofdpersonen, maar ook omdat één van hen, Bern, zich in een cruciale passage eveneens verschanst in een hoge boom. Hij verzet zich tegen de kap van de bomen maar hij verliest zijn eenzame strijd.
Een meisje en drie halfbroers
Teresa is het meisje, tevens verteller in De hemel verslinden. Haar vader en zij ontvluchten elke zomer Turijn. Ze brengen de vakantie door in het huis waar zij is opgegroeid, op het platteland. Het is er meestal bloedheet en er is weinig te beleven. Dat wordt anders als zij op een nacht drie jongens in hun zwembad ziet. Ze worden door haar vader en de beheerder weggejaagd. De volgende dag komen zij hun excuses aanbieden.
De drie jongens, Tommaso, Nicola en Bern zijn halfbroers. Teresa doet een succesvolle poging om met hen in contact te komen. Deze ontmoeting tussen deze vier jongeren is bepalend voor de rest van hun leven.
In de jaren daarna ontmoeten zij elkaar vaker. Teresa valt voor de charismatische Bern en het onvermijdelijke gebeurt.
Hechte groep die uiteenvalt
Enkele jaren later besluit Teresa niet meer terug te gaan naar Turijn. Met nog een paar anderen vormt het viertal een soort idealistische commune, een vorm van protest tegen de roofbouw op alles wat leeft. Zij telen biologisch en proberen te leven van de opbrengsten van de verkoop. Het lijkt een tijdje goed te gaan.
De fundamenten van dit bastion waren evenwel bepaald niet stevig. In het verleden is tijdens een nogal losbandige periode, waar Teresa niet bij was, een jongedame, Violalibera, zwanger geraakt. De vader moest één van de drie halfbroers zijn, maar wie? Lang verhaal kort: het meisje wilde het kind niet en probeerde een bijzondere vorm van abortus. Zij overleefde het niet. Deze gebeurtenis heeft sindsdien als een donkere wolk boven hen gehangen.
De eerste zichtbare scheur ontstaat vervolgens als Tommaso en zijn vriendin vertrekken.
Langzaam maar onafwendbaar valt het gezelschap uiteen. De centrale figuur blijft Teresa, via haar verneem je hoe het hen vergaat. Tot op een kwade dag hun wegen elkaar weer kruisen en er iets verschrikkelijks gebeurt. Het is de passage met de verwijzing naar het werk van Calvino.
Er valt veel te genieten
De hemel verslinden is een bijzonder meeslepende roman. Het proces waarin een aantal jonge mensen naar elkaar toegroeit en ook weer uit elkaar groeit is bijzonder fascinerend. Een tijdlang delen zij dezelfde idealen, althans zo lijkt het. De charismatische Bern is daarbij het bindmiddel dat op den duur toch niet sterk genoeg blijkt om het wankele bouwsel bijeen te houden.
In die zin is De hemel verslinden een roman die het klein houdt. Maar het is tegelijk een roman die ook behoorlijk breed uitwaaiert. Zo staat de onherstelbare aantasting van een deel van de leefomgeving van Teresa model voor hetgeen op de gehele wereld aan de gang is. Giordano illustreert dat door Bern te laten “vluchten” naar een schier onvindbare plek, misschien de enige die nog niet door de mens is aangetast.
Het is ook een roman over hoe relatief kleine voorvallen grote gevolgen kunnen hebben, zoals een korte periode van losbandigheid die onherstelbare schade tot gevolg heeft. Maar ook over ouderliefde: Teresa heeft nauwelijks contact meer met haar vader, maar als het erop aankomt dan is hij toch haar reddingsboei.
Over het geheel genomen is De hemel verslinden een meeslepende en boeiende roman, met als enige smet de iets te dramatisch aangezette passage in een grot in IJsland die op bijna wanstaltige manier een martelaar probeert te maken van één van de hoofdpersonen. Verder: boeiende thematiek, interessante personages, lief en leed, menselijk drama, er valt meer dan genoeg te genieten.
—
Anderen over dit boek:
Lalage
De Leesclub van Alles
Italiaanse roman, Ecologie, Verzet
De Bezige Bij
Oktober 2018
Paperback
460
Mieke Geuzebroek, Pietha de Voogd
9789403132600
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Knappe recensie van een door mij ook graag gelezen boek. Misschien wilde hij er net iets te veel in stoppen.
Vraagje: mag ik een link naar jouw recensie op mijn blog plaatsen?
Ja, het laatste deel vind ik net even te veel van het goede. Een link plaatsen mag altijd, graag zelfs. Dat hoef je in voorkomend geval niet (meer) te vragen.
Dank je wel, Jan!