De grote angst in de bergen – Charles-Ferdinand Ramuz

 

Natuur tegen mens

 Dat Charles-Ferdinand Ramuz in Nederland een grote onbekende romancier is lijkt een understatement. Mogelijk zijn er wel liefhebbers van klassieke muziek die hem kennen als tekstschrijver. Toch heeft hij als Zwitser tientallen Franstalige werken op zijn naam staan en is hij in eigen land wel bekend. Hij staat zelfs afgebeeld op het Zwitserse bankbiljet van 200 francs. Zijn bekendste werk is De grote angst in de bergen dat in 2019 in de vertaling van Rokus Hofstede is uitgebracht.

De grote angst in de bergen is een mysterieuze geschiedenis. De weide van Sasseniere is een alpenwei die moeilijk bereikbaar is, alsof de bergwereld dit malse groen voor de mensheid zou willen verbergen. Twintig jaar voordat het verhaal zich afspeelt heeft een groepje boeren deze weide gebruikt om de koeien van mals, vers gras te voorzien. Het is hen slecht bekomen. Een mysterieuze ziekte heeft ervoor gezorgd dat alle dieren en hun verzorgers het met de dood moesten bekopen.

De jonge voorzitter van de dorpsraad wil deze alpenweide toch weer in gebruik laten nemen. De kas moet gespekt worden. Een aantal ouderen die destijds die catastrofe hebben meegemaakt zijn hier fel op tegen. Zij vrezen dat die weide vervloekt is en dat hetzelfde zal gebeuren. En zoals zo vaak wordt goede raad in de wind geslagen, er is geld in het geding. Je kunt erop wachten: het gaat weer mis, de titel laat weinig te raden over.

Interessante stijl

Het gaat in De grote angst in de bergen dan ook niet zozeer om hoe het verhaal verloopt als wel om hoe het wordt gebracht. Ramuz heeft een heel eigen stijl die zeker in de tijd dat het werd uitgebracht, 1926, veel critici tegen de borst stuitte. Zijn taal is beeldend, natuur komt tot leven en door de manier waarop Ramuz over de bergen schrijft zou je haast denken dat het gebergte de voornaamste persoon is in dit boek. Gezien het verloop van het verhaal niet eens zo’n gekke gedachte. De bergen zijn afwisselend lieflijk, imposant, dreigend et cetera. Uiteindelijk blijken ze ongenaakbaar en wraakzuchtig: kom niet aan onze alpenwei want het zal je bezuren!

Stilistisch is het opmerkelijk. Hij gebruikt tegenwoordige en verleden tijd door elkaar heen:

“Het is prachtig, helder weer, het was zelfs bijna al warm, hoewel het ’s-ochtends op deze hoogten doorgaans vrij koel is.”

 Of:

 “De jongens en meisjes zaten in groepen op het gras; er wordt nog meer gedronken, dan wordt er gedanst.”

Ramuz speelt ook met perspectief. Hij wisselt het af van heel kort op zijn personages tot een blik van grote hoogte, alsof een adelaar het schouwspel beziet. Het zou gemakkelijk tot een verwarrend en lastig leesbaar verhaal kunnen leiden maar het tegendeel is het geval. Het is goed te volgen en als je er eenmaal aan gewend bent geraakt dan oogt het heel natuurlijk.

Markante personages, interessante thema’s

Een hoofdpersoon is er niet, hoewel je wel de bergen die rol zou kunnen toedichten. De mensen en hun wederwaardigheden zijn wel herkenbaar. Zo is er een stel, Joseph en Victorine, dat trouwplannen heeft maar nog net wat geld tekort komt. Ondanks hun gevoelens denken zij het wel aan te kunnen om elkaar drie maanden te missen, opdat zij daarna kunnen trouwen. Het dramatische relaas van deze geliefden is prachtig.
Of neem degene die als een soort postbode fungeert en tevens de veehoeders van voedsel en drank voorziet. Een bijzondere figuur die onderweg door van alles wordt afgeleid. Prachtig hoe Ramuz via hem de natuur beschrijft.

Belangrijkste thema lijkt evenwel de strijd tussen mens en natuur. De mens die denkt alles maar te kunnen gebruiken voor economisch gewin maar in dit geval bedrogen uitkomt. Je zou het bijna eigentijds kunnen noemen…

De titel is ook vrij bijzonder, met name het voorzetsel in. Angst heb je meestal voor iets, maar in is in dit geval beter. De angst is er altijd wel, zeker bij de oudere garde, maar de angst slaat pas echt toe als de ziekte weer uitbreekt en er niets anders opzit dan quarantaine. Pas dan, afgesloten van de buitenwereld, tussen de bergen, of beter: in de bergen, zonder uitweg, slaat de paniek pas echt toe bij de veehoeders. Overtuigend en meeslepend zoals Ramuz dit brengt.

De grote angst in de bergen is een prachtig boek, soepel vertaald door Rokus Hofstede die ook zorgt voor een verhelderend nawoord.

De grote angst in de bergen
Charles-Ferdinand Ramuz
Literatuur
Van Oorschot
2019
Paperback
190
Rokus Hofstede
9789028290150
Share

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.