Knappe reconstructie
Tussen wit en zwart* gaapt in Zuid-Afrika een enorme kloof. Segregatie is een gegeven, echt mengen of begrip tonen voor elkaar is nog lang niet gewoon. Zo veel wordt wel duidelijk na lezing van de grondige reconstructie van een rechtszaak die kortstondig voor de nodige ophef zorgde maar die na een tijdje naar de achtergrond verdween. Dit zijn geen aardige mensen van Andrew Harding is de weergave ervan.
De aanleiding
Twee donkere mannen komen verhaal halen bij een boer die loon heeft achtergehouden. Hoe ver ze wilden gaan om hun doel te bereiken wordt niet duidelijk. Ze kunnen het niet navertellen. De witte boer weet ze te verjagen en slaat alarm. Met in het achterhoofd de moorden op andere witte boeren schieten anderen hem te hulp. Ze jagen de twee op, sommigen uit woede, misschien gevoed door angst, anderen zien het als een verzetje. Ze gaan beestachtig tekeer tegen het kansloze tweetal, de even later opduikende hoofdinspecteur laat zich evenmin onbetuigd. De mannen zijn op sterven na dood. De ambulance weet ze in een ziekenhuis te krijgen maar hun lot is onvermijdelijk.
De daders hebben nog wel het benul om schoenen en kleding te verbranden, je weet maar nooit, maar verder lijken ze er niet erg van in de war. Er zijn tijden geweest dat voor zoiets een doofpot nog niet eens nodig was, maar er is in de loop der tijd toch wel wat veranderd. Er volgt een aanklacht en vervolgens een rechtszaak.
Meer dan een rechtbankverslag
Harding zou zich er gemakkelijk vanaf hebben kunnen maken door alleen de rechtszaak bij te wonen, hoewel hij daarvoor op zich al meer dan honderd bezoeken aan de rechtbank heeft moten brengen. Hij is op pad gegaan, heeft allerlei mensen gesproken om dichter bij de waarheid te komen en hoe die avond heeft ingegrepen in het leven van betrokkenen. Tegelijk neemt hij de vrijheid om dagelijkse gebeurtenissen uit het leven van diegenen te beschrijven die hij niet kan kennen. Het lijkt er alleszins op dat het geen afbreuk doet aan hetgeen gebeurd zou kunnen zijn, het verlevendigt de boel wel. Hij bereikt hiermee dat Dit zijn geen aardige mensen meer is dan een gortdroog rechtbankverslag.
De indruk die achterblijft is dat het in zo’n zaak verduiveld lastig is om aan waarheidsvinding te doen. De, eerlijk is eerlijk, vrij zwakke aanklager denkt dat hij een waterdichte zaak heeft maar hij komt bedrogen uit. Zijn bewijsvoering is heel matig, zijn pleidooien niet erg sterk maar het meest heeft hij last van de aangeklaagden en hun verdediging. De rijke witte boeren kunnen de beste advocaten inhuren en daartegen strijden is een helse klus.
In meerdere opzichten interessant
Er zijn meer aspecten die Dit zijn geen aardige mensen heel interessant maken. Het menselijk aspect krijgt ruime aandacht, bij nabestaanden en daders. Erg interessant is ook de groepsdynamiek bij de aangeklaagden. Deze is er op de bewuste avond zelf en aanvankelijk proberen ze een gesloten front te vormen maar in de loop der tijd ontstaan scheurtjes die steeds groter worden. Solidariteit kent zijn grenzen want ook dat is een gegeven: de witte boeren kennen onderling ook de nodige rivaliteit, haat en nijd.
Na vier jaar procederen komt er dan toch een plotseling einde aan de rechtszaak, met “dank” aan corona. De uitkomst is niet verrassend. Er zijn vooral verliezers, uiteraard bij de nabestaanden, maar ook bij de aangeklaagden hakt het er stevig in. Niemand komt er ongeschonden vanaf. De enigen die er beter van zijn geworden zijn de advocaten die flinke omzet hebben kunnen scoren. Ook niets nieuws onder de zon, helaas.
*In het boek worden allerlei aanduidingen door elkaar gebruikt. Witten, zwarten, blanken, kaffers zijn zo wat voorbeelden. Ik heb voor deze benamingen gekozen om de scherpe tegenstelling te benadrukken.
—
Bestel dit boek bij Bazarow via deze link. Je steunt er schrijvers en vertalers mee.
Non-fictie
Balans
2020
Paperback
284
Inge Pieters
9789463820714
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.