Het eenzame leven van een depressieve jonge vrouw
Het is al bijna zestig jaar geleden dat Sylvia Plath zelfmoord pleegde. De mythe en de controverses lijken sindsdien alleen maar groter te zijn geworden. Er verschijnen nog steeds boeken over haar leven, in de popmuziek wordt er nog steeds naar haar verwezen. Ook over en van Ted Hughes, met wie zij enkele jaren getrouwd is geweest, verschijnt er van alles. Hun huwelijk behoort inmiddels wel tot de meest geruchtmakende aller tijden. Het zal allemaal wel. Liever beperk ik mij tot hetgeen zij heeft geschreven, voor roddeltante ben ik niet echt in de wieg gelegd. Is haar faam op basis van haar enige roman, De glazen stolp (The bell jar) terecht?
Groot semi-autobiografisch gehalte
Het voorgaande behoeft wel enige nuancering. Zeker als het leven van de hoofdpersoon zo veel raakvlakken heeft met dat van de auteur. De glazen stolp is semi-autobiografisch en dat heeft wel invloed op hoe je het op waarde moet schatten.
Het verhaal is weliswaar aangrijpend maar ook weer niet heel bijzonder. Esther Greenwood is een naïeve jongedame die nog weinig heeft meegemaakt. Zij is in de gladde praatjes van Buddy Willard getuind die haar heeft doen voorkomen alsof zij de eerste en enige voor hem is. De werkelijkheid is ontnuchterend. Als studente komt zij in New York terecht, in een wereld vol feestjes en glamour die de hare niet is. Vanaf het eerste moment is zij een buitenbeentje. Het gedoe met drank en mannen laat zij aanvankelijk voor wat het is. Tot zij een keer wordt meegetroond en dat had zij beter niet kunnen doen.
Wat haar dan overkomt (of wat zij zich laat overkomen misschien) is de inleiding tot een bitter vervolg. Zij glijdt af naar een depressie en overweegt allerlei mogelijkheden om zichzelf te doden. Esther komt onder behandeling en ondergaat elektroshocks. De uitwerking is desastreus. Later komt zij onder behandeling bij een andere psychiater en dat lijkt beter aan te slaan. Zal dat voldoende blijken?
Eenzame lijdensweg
Het is vooral de lijdensweg van Esther die blijft hangen. Zij is eenzaam, vooral in geestelijke zin. De band met haar moeder is niet zo goed, haar vader is al op jonge leeftijd overleden. In New York past zij niet en als zij afglijdt naar depressieve toestand dan wordt de eenzaamheid pijnlijk. Elektroshocks worden als paardenmiddel ingezet om haar te “genezen” maar zou empathie haar niet beter hebben kunnen helpen?
Daar staat tegenover dat Esther, die zichzelf neurotisch noemt, niet gemakkelijk is. Zoals zij zelf zegt:
“Als het neurotisch is om twee onverenigbare dingen te willen op één en hetzelfde moment, dan ben ik zo neurotisch als de pest. Ik zal mijn hele leven heen en weer blijven vliegen tussen de ene onverenigbare wens en de andere”.
Ga er maar aan staan.
Wat verder opvalt aan De glazen stolp is de montere, luchthartige toon waarop Esther met zelfmoord bezig is. Het meest prangende voorbeeld daarvan is misschien wel de, onbedoeld bijna komische, passage waarin zij met een touw om haar nek op zoek is naar een balk die hoog en stevig genoeg is.
Om op de vraag terug te komen. Het verhaal is niet slecht maar heel bijzonder is het nou ook weer niet. De manier waarop het is gebracht spreekt wel tot de verbeelding. Toch lijkt het er meer op dat het verhaal erachter van meer invloed is geweest op de reputatie van De glazen stolp dan het verhaal op zich.
Roman
De Bezige Bij
2014
Hardcover
285
René Kurpershoek
9789023482642
