Een leven vol leed in een land van grote tegenstellingen
Miriam Dubi (1945) is in 1962 naar Israël geëmigreerd. Ze bleef daar en werd al op jonge leeftijd directrice van een opvangcentrum voor jonge immigranten. In 1998 richtte ze Docostory op, een uitgeverij gespecialiseerd in levensverhalen en heeft inmiddels meer dan duizend biografieën uitgebracht. Kort geleden is van haar hand Dossier Grete Weisbrot verschenen. In het Nederlands, de taal die ze blijkbaar na al die jaren nog goed genoeg beheerst.
Dossier Grete Weisbrot is een mengeling van een persoonlijke geschiedenis en een schets van de schier onoverbrugbare tegenstellingen tussen de verschillende bevolkingsgroepen in Israël. Het speelt zich af in 1985, hoewel het zich wat het laatste betreft ook in het heden had kunnen afspelen.
Het verhaal van Grete Weisbrot
Grete Weisbrot is een dossier. Een niet erg flatteuze benaming voor een mens van vlees en bloed maar zo wordt nu eenmaal gesproken over haar door de mensen van de sociale dienst. Het lukt de medewerkers niet om tot deze persoon door te dringen. De eigenzinnige oude dame is dementerend en zou eigenlijk moeten worden opgenomen maar zij wil dat niet. Ze heeft weinig houvast meer in haar leven dat zich vooral ’s-nachts afspeelt. Er zijn verschillende terugblikken op haar bepaald ongelukkige leven. Ze is gevlucht voor de nazi’s en kwam in Palestina terecht. Dat vreselijke begin bleek de opmaat naar een vergelijkbaar vervolg.
Ze is eenzaam en behoorlijk afgegleden. Haar enige vriendin is opgenomen en eigenlijk heeft ze alleen Joesoef nog. Deze man van Arabische komaf ontmoet ze een keer per week om drie uur in de nacht. Stiekem uiteraard, want tegenstellingen zijn niet bedoeld om overbrugd te worden.
Wat er tijdens die ontmoetingen plaatsvindt wordt niet erg duidelijk, het is meer een manier om te laten zien dat mensen op individueel niveau niet veel moeite hebben met etnische scheidslijnen.
Onoverbrugbare verschillen
Want dat die verschillen er zijn is wel duidelijk. Niet alleen tussen Joden en Arabieren, maar ook tussen hen onderling. Op de achterflap wordt de scheidslijn tussen Asjkenazische en oriëntaalse Joden genoemd, maar de Arabische wereld is ook bepaald niet homogeen. Hoe dan ook, dat komt in Dossier Grete Weisbrot niet aan bod.
Die verschillen zijn en blijven onoverbrugbaar, zo blijkt wel. Zelfs als op individueel niveau bruggen zijn geslagen, zie Grete en Joesoef, zijn er genoeg anderen die die bruggen willen slopen. De gesprekken tussen die twee worden keurig en plichtsgetrouw doorgegeven aan geheime diensten. Uiteraard, zou je met enig cynisme kunnen zeggen.
Het dossier is terechtgekomen bij Raffie, een beginneling die met hart en ziel probeert om tot Grete door te dringen. Je leest over zijn manmoedige pogingen om dat voor elkaar te krijgen. Tegelijk heeft hij ook te maken met de verschillen als hij verliefd wordt op de immigrante Hadassa.
Hoopvol einde van deprimerende geschiedenis
Op diezelfde achterflap staat dat de roman meeslepend is, met verrassende plotwendingen. Dat meeslepende klopt wel. Met de plotwendingen valt het wel mee. Ze zijn er wel maar de grootste blijft bewaard tot het einde, de hoopgevende epiloog.
Dat is ook hard nodig, want verder is Dossier Grete Weisbrot vooral een deprimerende parade van rare, vaak nare mensen en weinig hoopgevende gebeurtenissen. De situatie in Israël is er sindsdien niet veel beter op geworden.
Er is voor gekozen om dit verhaal zich in 1985 te laten afspelen. Het lijkt er sterk op dat een link naar de nazivervolging extra lading aan het verhaal van de hoofdpersoon moest geven. Een verdedigbare keuze en tegelijk een weinig hoopgevende. Na al die jaren zijn de verschillen nog steeds levensgroot en dat is een wrange constatering. De verdienste van dit boek is dat het laat zien hoe complex die samenleving is en hoe diep de verdeeldheid ingrijpt in de persoonlijke levenssfeer van eenieder.
Roman
Van Praag
2020
Paperback
202
9789049019662
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.