Al wat goud op de bergen is – C Pam Zhang

 

Wat maakt een thuis een thuis?

Het is een vraag die vaak wordt gesteld in dit boek. Ook de uitspraak dat de familie op de eerste plaats komt, komt vaak voor. Er is geen alternatief voor het Chinese immigrantengezin, aanvankelijk bestaande uit Ba, Ma, Lucy en Sam. De ouders zijn, los van elkaar, in Amerika terechtgekomen in de hoop op een betere toekomst. Ze hebben elkaar daar ontmoet en zijn sindsdien samen. De twee kinderen zijn aan het begin van Al wat goud op de bergen is 12 en 11 jaar oud. De buitenwereld is vijandig, ze leiden zo veel mogelijk een teruggetrokken leven en hebben alleen elkaar om op terug te vallen. Ze doen werk dat zo veel Chinezen deden: bouwen aan de infrastructuur van Amerika. Zij werden uitgebuit, anderen gingen met de eer strijken. Het was het lot van vele onzichtbaren. Via het verhaal van dit gezin maakt C Pam Zhang dit zichtbaar in haar romandebuut.

Overleven in een vijandige omgeving

Al wat goud op de bergen is bestaat uit vier delen. De hoofdstukken zijn kort, met titels van één woord dat het hoofdstuk kenmerkt. Het is chronologisch verteld, afgezien van het korte derde deel. Daarin vertelt Ba hoe hij en Ma elkaar hebben leren en kennen en hoe een heftige gebeurtenis hen aan elkaar heeft geketend. Ba, de man, laat daarin een heel andere kant van zichzelf zien dan wat wij hiervoor van hem hebben gezien door de ogen van Lucy, die in de andere drie delen de verteller is. Via Lucy hebben wij Ba leren kennen als een boze, begrijpelijk gefrustreerde man die zijn kwaadheid helaas op Lucy afreageerde. Niet op Sam, dat was zijn oogappel. Lucy kreeg de klappen, Sam zijn sympathie.

Ba is dan al een tijdje dood. Ma was al eerder verdwenen. De jonge kinderen Lucy en Sam moeten weg en nemen het lijk van Ba mee. De kist wordt voortgesleept door hun paard. Het skelet valt uit elkaar, de botten nemen zij mee in een rugzak. Tot zij een plek hebben gevonden die geschikt is als laatste rustplaats. Als zij een tijgerschedel aantreffen weten zij dat zij die hebben gevonden.

Daarna scheiden hun wegen zich. Lucy wil niet meer rondtrekken en zoekt en vindt werk en dak. Sam, ook een meisje maar dan één dat graag een jongen, later man, wil zijn en zich ook succesvol als zodanig voordoet, heeft andere plannen. Later treffen zij elkaar weer. Het noodlot, de omstandigheden, de boze buitenwereld van blanke mannen, brengt hen op een punt dat de één zich genoodzaakt ziet om zich voor de ander op te offeren.

Een boek dat moet rijpen

Lucy en Sam hebben in die vijf jaar dan al meer meegemaakt dan menig ander in een heel leven. Zij hebben leren overleven in een onbarmhartig landschap. Beiden hebben ondervonden hoe discriminatie aanvoelt, hoe dat resulteert in geweld, niet alleen verbaal, ook fysiek. Zij hebben een enkel moment meegemaakt waarin zij in de positie waren dat zij konden dromen van een betere toekomst. Zij hadden even goud in handen. Maar dromen zijn pas wat waard als zij uitkomen. Goud is pas wat waard als het van jou is en je er iets mee kunt.

Al wat goud op de bergen is leest niet heel gemakkelijk, het is weerbarstig. Het heeft geen lekker ritme, de zinnen en de hoofdstukken zijn kort, wel krachtig. Er is weinig emotie. Tegenslag is er om te overwinnen, tranen zijn er nauwelijks. Wel woede, ingehouden woede, eerst bij Ba, later bij Sam die dat van hem erft. Het heeft trekken van een western, het is af en toe mysterieus, er gebeuren dingen die onmogelijk lijken.

Je hebt soms boeken die beter worden als je er even afstand van neemt. Die je moet laten bezinken, waarbij je tot je moet laten doordringen over wat er nou allemaal is gebeurd. Tot je beseft dat je een boek hebt gelezen dat de tijd waarin het zich afspeelt overstijgt, geïllustreerd door de jaartallen die met xx beginnen, gevolgd door twee cijfers. Een boek dat thema’s opwerpt die er altijd zullen zijn; discriminatie, uitbuiting, dromen en bedrog, overlevingsdrang, opofferingsgezindheid. Een boek dat moet rijpen. Al wat goud op de bergen is is zo’n boek.

Al wat goud op de bergen is
C Pam Zhang
Roman
Signatuur
2021
Hardcover
336
Anne Jongeling
9789056726829
Share

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.