Heerlijke klassieker
Muriel Spark was een in Schotland geboren en opgegroeide schrijfster (1918-2006) die een groot deel van haar leven, vanaf eind jaren zestig, in Italië heeft gewoond. Ze schreef meer dan twintig romans. Haar bekendste is De beste jaren van juffrouw Brodie, dat inmiddels ook voor het toneel is bewerkt en is verfilmd. Zij heeft meer gedaan. Spark schreef ook gedichten, kinderboeken, biografische werken, toneelstukken en korte verhalen. Erkenning voor haar werk kreeg zij pas later, maar in 1993 is zij wel in de adelstand verheven.
Inhoud
Voor de eigenzinnige Jean Brodie zijn haar jaren als schooljuf op een meisjesschool in Edinburgh onmiskenbaar haar beste jaren. Ze is hartstochtelijk toegewijd aan haar onorthodoxe onderwijsmethoden en — het belangrijkste — aan ‘haar meisjes’. Juffrouw Brodie brengt haar uitverkoren zes leerlingen niet alleen traditionele schoolkennis bij , maar onderricht hen vooral in wereldse zaken als liefde, kunst en politiek. Vastbesloten om onafhankelijkheid, gedrevenheid en ambitie in hen te verankeren, adviseert juffrouw Brodie de meisjes: ‘Zekerheid staat niet op de eerste plaats. Goedheid, Waarheid en Schoonheid staan voorop. Volg mij.’ En dat doen ze. Maar een van hen zal haar verraden.
Mijn indruk
Een heerlijk boek. Het belangrijkste personage is uiteraard Jean Brodie, eigenzinnig met een zekere mate van onaangepastheid. Zij geeft bij voorkeur niet les volgens vertrouwde onderwijsmethoden, zij doet dat liever op haar eigen manier. Dat is de vermakelijke en mooie kant van haar maar er is een keerzijde. Haar beoordelingsvermogen laat haar flink in de steek. Dat manifesteert zich vooral in haar gedweep met het fascisme, eerst Mussolini, later de nazi’s. Haar eigenzinnigheid valt niet goed bij de schoolleiding en die zoekt naar redenen om haar te kunnen ontslaan. De meeste kans maakt zij bij de zes uitverkorenen maar die houden hun kaken stijf op elkaar. Jaren later blijkt dat er toch iemand iets heeft gezegd. Juffrouw Brodie wil graag weten wie maar weer laat haar beoordelingsvermogen haar in de steek.
Het is een roman die gemakkelijk leest maar er zit best veel in, meer dan je bij oppervlakkige lezing zou denken. Het gaat bijvoorbeeld om groepsdynamiek want hoe verhouden de uitverkorenen zich tot de rest van de school? Hoe ver gaat hun loyaliteit? Wat voor invloed heeft deze dame op hun ontwikkeling? Waar komt die obsessie voor het fascisme vandaan en hoe zit het eigenlijk met haar ongewone liefdesleven?
Het sterkste punt van De beste jaren van juffrouw Brodie is de herhaling. De aanduiding “de beste jaren” is op bijna elke pagina te vinden. Dat geldt ook voor de typeringen van de zes meisjes: Rose die beroemd was om haar seks, Monica om haar rekenen, Eunice om haar dartele gymnastische toeren, Sandy om haar klinkers (??). Degene die er het slechtst vanaf komt is Mary “die beroemd was omdat ze een zwijgend brok vlees was, een nul, die zich door iedereen de schuld liet geven.” Ook deze typeringen komen in allerlei varianten vaak terug en of je wilt of niet, het werkt op de lachspieren.
Het effect daarvan werkt het beste als je De beste jaren van juffrouw Brodie in één ruk uitleest, zoals je ook een film met running gags niet in delen moet zien. Bij een tweede lezing, en dat is het zeker waard, komen ook de andere aspecten beter uit de verf.
Literatuur
Orlando
2019
Hardcover
173
W.A.C. Whitlau
9789493081284
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.