Een waar fenomeen
De titel verraadt eigenlijk al over wie dit gaat. Een uitspraak als ‘Nooit iets doen op de normen van een ander’ klinkt als een van de vele Cruijffiaanse wijsheden. En dat klopt. De ondertitel van dit boek van Jan Luitzen en Mik Schots luidt: De binnenwereld van Johan Cruijff. Het is bepaald niet het eerste boek dat over dit fenomeen is geschreven, het is bijna een genre op zich. Wat valt er nog aan toe te voegen?, zou je denken. Qua ‘wijsheden’ is er weinig nieuws onder de zon, maar door de achtergrond en de duiding is het wel meer dan een simpel samenraapsel.
Achtergrond
De auteurs reisden in februari 2007 af naar Barcelona voor een interview met Cruijff. Hij zou dat jaar zestig worden en dat ging bepaald niet onopgemerkt voorbij. Het resultaat was een openhartig gesprek dat ruim tweeënhalf uur heeft geduurd. Dat ging uiteraard niet zomaar, om hem te kunnen spreken moesten zij heel wat obstakels overwinnen en hij had ook niet alle tijd van de wereld.
Een deel van het materiaal is gebruikt voor de autobiografie Wie is Johan Cruijff. Nu, vijftien jaar later, werd het blijkbaar tijd om het volledige interview te publiceren ter gelegenheid van zijn 75ste geboortedag.
De weergave van het gesprek is opgedeeld in 14 hoofdstukken, waarheden. Elk hoofdstuk begint met een korte inleiding, dan volgt een deel van het interview en vervolgens duiden de interviewers een aspect. Het eerste hoofdstuk is een goed voorbeeld. Het heet WAARHEID 1: ‘Ontkennen is vaak in de ogen van degene die het schrijft, bekennen.’ Het gaat onder andere over zijn tweede interland. Cruijff wordt door de scheidsrechter uit het veld gestuurd omdat hij de scheidsrechter zou hebben geslagen. Medespeler Piet Keizer zou het hebben gezien, maar hijzelf draait er omheen. Hij bekent niet, ontkent evenmin, maar steekt een verhaal af over feiten, interpretatie en subjectieve waarnemingen. De auteurs sluiten af met een korte beschouwing over vertekende herinneringen.
Mooi beeld van de voetballer en de mens
‘Nooit iets doen op de normen van een ander’ bevat veel bekend materiaal en bekende uitspraken. Voor degenen die hem in enige mate hebben gevolgd is er weinig nieuws te ontdekken. Zijn gedachten zijn soms net zo onnavolgbaar als zijn dribbels, zijn redeneringen kronkelen alle kanten op, maar bevatten vaak wel een kern van waarheid. Al was het maar zijn eigen waarheid. Want ook wordt duidelijk dat zijn herinneringen soms vertekend zijn of simpelweg onjuist. Net een mens.
De toegevoegde waarde zit hem in de beschrijving van de omstandigheden waarin het gesprek plaatsvond en de beschouwingen van de auteurs. Je krijgt ook een completer beeld van de vrouw achter de voetballer, Danny.
Boven alles rijst het beeld op van een waar fenomeen. Zijn belang voor het voetbal kan onmogelijk worden onderschat. De bijzondere kwaliteiten van de voetballer Cruijff blijken uit de beelden die altijd maar weer getoond worden. Ook zijn voetbalanalyses waren uniek, evenzeer bijna een genre op zich.
Cruijff was als mens ook uniek, hoewel niet door iedereen geliefd. Hij was enorm loyaal ten opzichte van familie en vrienden, hij stond pal voor de belangen van medespelers. De botsingen die daarvan het gevolg waren nam hij voor lief, het motiveerde hem vaak. Ook op sociaal gebied is zijn aanwezigheid zichtbaar. Neem de naar hem vernoemde speelvelden, de Cruijff Courts, aangelegd op zijn initiatief. Eind 2021 waren er wereldwijd al zo’n 275 van. Welke voetballer heeft hem dat nagedaan?
‘Nooit iets doen op de normen van een ander’ is een heerlijk boek, vol anekdotes en bijzondere humor. Fijn om af en toe een hoofdstuk van te lezen, goed te bewaren en te herlezen. Het verveelt nooit.
Non-fictie
Balans
2022
Paperback
224
9789463822091
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.