Het bedrieglijke van beelden
Van een bezoek aan het Märkisches Museum in Berlijn herinner ik mij vooral de ongemakkelijke, benauwende sfeer. Dat lag deels aan de hoge buitentemperatuur van ruim boven de dertig graden, maar vooral aan het hinderlijke gedrag van de surveillanten. De dames van hoge leeftijd wekten de indruk al te serieus werk te maken van hun taak, het ervoor zorgen dat je vooral niet te dicht bij de tentoongestelde werken kwam. Vriendelijkheid was hen vreemd, je vermanend toespreken ging hen beduidend veel beter af. Na een uurtje waren wij dat spuugzat en mede daarom hebben wij lang niet alles gezien, laat staan bekeken. Een van die te oppervlakkig bekeken objecten was Het keizerpanorama, waarnaar de titel van het nieuwste boek van Nicole Montagne verwijst.
Zien is nog geen kennen
Het Keizerpanorama is een diavoorstelling van, in dit geval, 25 beelden. De bezoeker zit ervoor en de beelden worden als carrousel, telkens na een kort interval, aan de kijker getoond.
Het is bedacht aan het einde van de 19e eeuw, door August Fuhrmann, die dit concept wereldwijd wist te slijten. Maar net als deze diavoorstelling draait de wereld door en al snel was dit verouderd. In Europa schijnen er nog dertien van te zijn, waarvan een exemplaar dus in genoemd museum.
Als thema had de ontwerper bedacht:
“Het zien is het fundament van het kennen”
In een interview heeft Montagne aangegeven het daarmee niet helemaal eens te zijn. Je ziet een deel van het geheel en het deel dat je ziet, zegt niet alles over het geheel.
Dat is het uitganspunt van deze roman. De hoofdpersoon is getrouwd met een man die zich fantastisch weet te presenteren. Achter de façade van diens toneelspel ging een man schuil die iedereen in de maling wist te nemen. Hij bedroog zijn vrouw meermaals en ook op andere terreinen was hij een charlatan. Hij kreeg het voor elkaar bij velen geld te lenen, maar als het op terugbetalen aankwam gaf hij niet thuis. Toen de grond hem te heet onder de voeten werd, nam hij de benen.
Illusie of werkelijkheid
Zij opent een pension in Brandenburg aan de Havel, een plaats aan een rivier in Oost-Duitsland, niet ver van Berlijn. De gasten die zij ontvangt, zijn als studiemateriaal om erachter te komen of je iemand kunt kennen door alleen maar te kijken.
Als zij Het Keizerpanorama bij toeval ontdekt, ze was in het museum met een ander doel maar raakte gefascineerd door het geluid dat het apparaat maakte, heeft ze een nieuwe mogelijkheid om dichter bij het antwoord te komen op die onmogelijke vraag. Wat is echt? Wat is illusie? Geven de beelden de werkelijkheid weer of is het een vertekening daarvan? Ook gaat zij in op de betekenis van de interval tussen de beelden en de verwachting die men heeft van het volgende beeld.
Het is een interessant thema dat Montagne aansnijdt en de romaneske uitwerking is sterk. Net na de helft van Het Keizerpanorama stapt zij over naar beschouwend, essayistisch werk over deze thematiek. En ook dat is bij deze schrijver en beeldend kunstenaar in goede handen, wat zij al eerder heeft aangetoond in De verzuimcoördinator. Montagne beheerst uitstekend de kunst van het mengen van fictie en non-fictie, zo bewijst zij ook nu weer.
Literatuur
Wereldbibliotheek
2023
Paperback
175
9789028452879
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.