Somber en toch hoopgevend
Het zou schromelijk overdreven zijn om te stellen dat de in Groenland geboren en in Denemarken wonende Naja Marie Aidt een bekende naam is in Nederland. Hoe anders is dat in Scandinavië en dan vooral Denemarken. Met haar gedichten, novellen en romans heeft ze al menig prijs gewonnen. In juni 2025 is, na Het boek van Carl uit 2018, voor de tweede keer een boek in vertaling uitgebracht: Oefeningen in donkerte, vertaald door Kor de Vries.
De worstelingen van een getraumatiseerde vrouw
De titel geeft al een hint over de inhoud. Die is inderdaad behoorlijk somber. De hoofdpersoon, een anonieme ik, woont in een appartementencomplex waarin vrijwel uitsluitend vrouwen wonen. Deze vrouw van 57 jaar heeft drie zoons die niet meer bij haar wonen. Verschillende (zeer) nare gebeurtenissen gedurende haar leven hebben ertoe geleid dat ze hevig lijdt aan PTSS. Met de donkerte waarin ze zich bevindt, moet ze leren omgaan en dat gaat niet zonder hulp. Wekelijks heeft ze een sessie met een gespecialiseerde therapeut die haar helpt om langzaam, stapje voor stapje, de draad van het leven weer op te pakken. Zij heeft veel steun aan (vooral) de vrouwen om haar heen, die haar door dik en dun blijven steunen, ook al is dat niet altijd even gemakkelijk en vanzelfsprekend.
In het meeslepende Oefeningen in donkerte vormen de therapeutische sessies de rode draad. De weken daartussen laten zien hoe moeilijk het is om uit het diepe dal te klimmen. De ene week is beter dan de andere, per saldo is er progressie. En dan heeft zij ook nog te maken met haar zoons. Vooral het gedrag van de jongste kost veel energie en roept herinneringen op en wekken weggezakte trauma’s weer tot leven.
Hoopgevend en genuanceerd
Oefeningen in donkerte is in meerdere opzichten confronterend. Op indringende en geloofwaardige wijze toont Aidt wat er omgaat in het hoofd van de hoofdpersoon. De sessies, die soms regelrechte worstelingen zijn, beschrijft zij prachtig, net als wat er tijdens het genezingsproces gebeurt. De confrontatie aangaan met de gebeurtenissen en de plekken waar deze zich hebben afgespeeld zijn daarin belangrijk. Zwaar, maar als dat achter de rug is, lijkt er weer wat meer licht te schijnen.
Gelukkig is het niet alleen maar somber en zwartgallig. Hartverwarmend is de steun die zij vindt bij de mensen om haar heen, vooral vrouwen, dat wel. Mooi is het om mee te beleven hoe het lukt om langzaam weer de draad op te pakken. In die zin is Oefeningen in donkerte ook een hoopgevend boek.
Voor een groot deel van de trauma’s zijn mannen verantwoordelijk. Dat begint al in haar kinderjaren met haar gewelddadige vader, gaat verder in haar tienerjaren en ook als volwassene heeft zij nare ervaringen met en door mannen. Dat is ook de ervaring van de vrouwen in haar kringetje en ook daarbuiten. Geraffineerd vervlecht Aidt de slechte ervaringen van (te)veel andere vrouwen.
Het gevaar van een boek als dit is dat het een ongenuanceerd, pamflettistisch karakter krijgt: alle mannen zijn klootzakken, ze deugen geen van allen, et cetera. Als je het zo leest, valt daarvoor begrip op te brengen. Die valkuil omzeilt Aidt evenwel behendig. Gelukkig is er in het leven van de hoofdpersoon ook plaats voor mannen die het wel goed met haar voor hebben en aan wie zij veel steun heeft.
Indringend, confronterend, somber en toch hoopgevend. Oefeningen in donkerte is geen gemakkelijk boek, maar zeer de moeite waard en het is te hopen dat het alsnog (meer) aandacht genereert. Het is het meer dan waard!
Literatuur
Querido
2025
Paperback met flappen
256
Kor de Vries
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.