Standvastigheid op de proef gesteld
Het proces van Sören Quist door Janet Lewis is het tweede in een driedelige reeks van geruchtmakende en waargebeurde rechtszaken. Het eerste deel was De vrouw van Martin Guerre, een heel sterke opener van die reeks. Dit tweede deel liegt er ook niet om. Het speelt zich af in de eerste helft van de zeventiende eeuw. Plaats van handeling is een klein dorpje in Jutland.
Ingenieus complot
Het proces van Sören Quist begint als een armzalige verschijning, een stinkende en invalide man, in het dorp verschijnt. Het is de doodgewaande Niels Bruus. Hij probeert de mensen ervan te overtuigen dat hij het toch echt is, terwijl zij zeker denken te weten dat hij in 1625 is begraven. Zijn belang is groot: het gaat om de nalatenschap van zijn kort daarvoor gestorven broer.
Vervolgens gaan we zo’n twintig jaar terug in de tijd. Pastoor Sören Quist is geliefd. Hij is goed voor de mensen in zijn parochie maar hij heeft ook een andere kant. Hij kan opvliegend zijn en in zijn drift doet hij dingen die hij beter had kunnen laten. Van die eigenschap maken de broers Bruus misbruik als zij zich beiden onheus bejegend voelen door deze oersterke pastoor. Het plan dat zij beramen, een ingenieus complot, heeft tot gevolg dat Quist wordt gearresteerd op beschuldiging van moord waarop destijds de doodstraf stond.
Het boek draait voor een groot deel om hoe het zover heeft kunnen komen. Wat zijn de motieven van de broers en hoe kan het dat een man als Quist zich zo heeft laten gaan?
Titel is voor meerderlei uitleg vatbaar
Wat dat betreft kun je de titel op meerdere manieren uitleggen. Het gaat natuurlijk om de rechtszaak, evident. Maar het gaat nog meer om wat er gebeurt met Sören Quist. Welk proces maakt hij als mens door in die periode?
Er zijn meerdere aspecten. Het draait om de fase in de aanloop naar de woede-uitbarsting die de broers in hun voordeel misbruiken. Het draait vooral om wat erna gebeurt als Quist is gearresteerd. De procesgang destijds was wel even anders dan nu. Toch krijgt hij de kans om zijn onschuld aan te tonen. Hij laat hem onbenut. Hij krijgt de kans om te ontkomen. Hetzelfde verhaal.
Waarom? Wat drijft hem? Dat draait om vertrouwen in de God die hij zijn hele leven heeft gediend en om de standvastigheid in zijn geloof in het opperwezen. Het is bijzonder fascinerend om dat te zien gebeuren. Hoeveel mensen zouden hetzelfde hebben gedaan?
Wederom weet Lewis de sfeer prachtig te schetsen. Het is prachtig geschreven, bijzonder meeslepend. Wat dat betreft is het van vergelijkbare klasse als De vrouw van Martin Guerre. Er is wel een groot verschil. In het vorige boek bleef je achter met vragen. Dat is niet het geval bij Het proces van Sören Quist. De omstandigheden, de gebeurtenissen en wat daar allemaal omheen is gepasseerd wordt gaandeweg wel duidelijk.
De insteek is een andere. Wat gebeurt er met de mens Sören Quist, hoe standvastig is hij in zijn geloof en accepteert hij de kronkels op zijn levenspad. Dat proces te volgen is bijzonder fascinerend. Mochten er na het eerste deel nog twijfels bestaan dan zijn die nu wel weggenomen. Janet Lewis (1899-1998) was een schrijfster van grote klasse!
Roman
Cossee
2021
Paperback
304
Paul van der Lecq
9789059369771
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.