Francofielentriviant
In De jaren beschrijft Annie Ernaux voornamelijk de maatschappelijke ontwikkelingen in de periode van 1941 tot en met 2006. Het accent ligt hierbij logischerwijs op Frankrijk, hoewel er ook genoeg aandacht is voor grote gebeurtenissen in de rest van de wereld. Als persoon is ze niet erg nadrukkelijk aanwezig. Het is eerder een afstandelijk en vrij onpersoonlijk boek. Het is voornamelijk lovend onthaald en dat wekt verwachtingen.
Inhoud
De jaren vertelt het verhaal van de periode 1941-2006 door de lens van het geheugen, van tegenwoordige en herinnerde indrukken, culturele gewoonten, taal, foto’s, boeken, liedjes, radio, televisie, reclame en krantenkoppen. Annie Ernaux slaagt erin een vorm uit te vinden die zowel subjectief als onpersoonlijk, particulier als collectief is, een nieuw genre in feite – de collectieve autobiografie – dat beoogt het verleden te vangen in een messcherpe, van alle pathos gespeende stijl.
Als vermenging van autobiografische fictie en sociologie is De jaren ‘een Op zoek naar de verloren tijd van ons tijdperk van mediadominantie en consumentisme’ (New York Times), een ongeëvenaarde krachttoer en een monumentale bijdrage aan de twintigste-eeuwse Franse geschiedenis zoals weerspiegeld in het leven van één vrouw.
Mijn indruk
Dat vind ik een lastige. Ik heb bewondering voor de manier waarop Ernaux in De jaren een panoramische blik werpt op de geschiedenis. Zij heeft daarbij geput uit eigen aantekeningen en bewaarde artikelen, foto’s en filmopnamen. In grote lijnen krijg je een mooi overzicht van alle veranderingen die een mens zoal meemaakt in zijn leven. Dat is niet niks en er zijn, met name als het gaat om de grote gebeurtenissen, heel wat momenten van herkenning. De onvermijdelijke reactie, tevens dooddoener, is “wat is het allemaal snel gegaan, heeft dat echt alweer zo lang geleden plaatsgevonden?”
Maar ook: heb ik De jaren nodig om tot dat besef te komen? Nee, bepaald niet, er zijn tegenwoordig zo veel manieren om het verleden tot leven te wekken. Wikipedia, om maar een dwarsstraat te noemen, is daarbij een uitstekend hulpmiddel. Voor herkenning en herbeleving heb ik De jaren niet nodig.
Beperkte kennis van Frankrijk verhindert appreciatie
Dan moeten er andere factoren zijn die het boek zijn aantrekkingskracht geven. Dat zal niet de persoon Annie Ernaux betreffen. Zij is de vertellende en tegelijk belevende ik, maar zoals gezegd op de achtergrond. Zij is te weinig zichtbaar om je op basis van dit boek een beeld van haar te vormen. De onderwerpen dan? Daar doemt een ander probleem op. Frankrijk en de Franse geschiedenis ken ik slechts in hoofdlijnen. Veel van de in De jaren genoemde gebeurtenissen zeggen mij niet veel, niet genoeg om het interessant te houden. Dat geldt in zekere mate ook voor de Franse cultuur. Die ken ik slechts zijdelings, en ook hiervoor geldt dus dan veel zaken mij weinig zeggen.
Het landschap en de geografie ken ik vooral van horen zeggen en van beelden. De Tour de France bijvoorbeeld, toen ik mij nog voor wielrennen interesseerde. Goed, ik ben twee keer een paar dagen in Parijs geweest en heb de toeristische moetjes bezocht, maar om dat nou kennis van Frankrijk te noemen?
Ja en dan blijven de grote gebeurtenissen buiten Frankrijk over. Die ken ik wel.
Lastig, zoals gezegd. Ik heb een soort van klinisch respect voor de inhoud van dit boek. Ervan houden lukt mij niet. Daarvoor staat een groot deel van de inhoud te ver van mij af. Dat gekoppeld aan het grotendeels ontbreken van persoonlijke details, en sowieso een verhaal, zorgen ervoor dat ik De jaren bepaald geen overrompelende leeservaring vond.
Roman
Arbeiderspers
2020
Hardcover
229
Rokus Hofstede
9789029540650
Dank voor het lezen Jan! Ik snap wat je bedoelt.Ik ben ook niet zo van Frankrijk, dus ik denk dat ik dit boek aan mij voorbij laat gaan.
Bedankt voor je reactie. Ik denk dat het anders zou zijn als ik het land beter zou kennen, maar dat is dus niet het geval. Als je niet zo van Frankrijk bent kun je het beter laten liggen denk ik inderdaad.