De wonderlijke avonturen van Kavalier & Clay – Michael Chabon


Prachtig, met een (kleine) maar
Sommige mensen lijken het geluk niet te willen omarmen. Zelfs al zou het recht voor ze staan, met de armen gespreid zodat je alleen nog maar een laatste stapje vooruit hoeft te zetten, dan nog zijn zij in staat om zich om te keren en er hard van weg te lopen. Zo iemand is de belangrijkste hoofdpersoon in het omvangrijke De wonderlijke avonturen van Kavalier & Clay door Michael Chabon.

Joseph (Joe) Kavalier is diens naam. Met behulp van zijn joodse familie is hij als enige ternauwernood ontsnapt aan de grijpgrage klauwen van de nazi’s. Met het nodige geluk komt hij uiteindelijk in de VS aan. Goochelen is één van zijn talenten en hij is tevens een getalenteerde ontsnappingskunstenaar. In de VS komt hij terecht bij zijn neef Sam Clay.
Joe blijkt over nog een talent te beschikken; hij kan fenomenaal goed tekenen. Sam heeft andere, complementaire talenten.
Het duo bedenkt plannen die inspelen op de zich ontplooiende markt van striphelden. Hun bedenksel, The Escapist, heeft unieke talenten en in de door hen bedachte verhalen neemt hij het op tegen een (toen nog) ”bevriend” staatshoofd, Hitler.

Hun strips vallen niet bij iedereen in goede aarde, maar de tegenwind is te zacht om de twee neven te kunnen stoppen. Het groeit uit tot een doorslaand succes en al snel komen er andere titels bij. Maar naïef als zij zijn laten zij zich uitbuiten door een stelletje gewiekste zakenlui. Er volgen spanningen, rechtszaken dreigen. Met de nodige hulp lijkt het allemaal op zijn pootjes terecht te komen en een leven in financiële welstand lonkt.

Het liefdesleven van Joe loopt min meer synchroon aan de zakelijke ontwikkeling. Hij vindt de liefde van zijn leven. Ook op dat gebied ziet de toekomst er rooskleurig uit.

Maar dan. De berichten uit zijn vaderland sijpelen door en het lijkt erop dat de familieleden van Joe slachtoffers zijn van de nazi’s. Zijn wrok kan hij niet meer kwijt via zijn tekenwerk, de ultieme vijand verslaan via strips is niet meer genoeg. Hij besluit dienst te nemen in het leger, laat zijn zwangere vriendin achter, en zou het liefst in zijn eentje de vijand vernietigen. Een kansloze missie uiteraard. De plek waar hij terecht komt is om horendol van te worden, een eenzame basis op de zuidpool.
Het lijkt erop dat zijn leven erop zit. Zijn neef neemt zijn plaats in en wordt de vader van het kind van Joe. Een schijnovereenkomst, Sam valt op mannen. Tot na verloop van ruim een decennium hun paden zich weer kruisen en alles weer anders wordt.

De wonderlijke avonturen van Kavalier & Clay heeft een hoop moois te bieden. De opkomst van de striphelden is prachtig beschreven, inclusief de leugenachtigheid van degenen die aan de touwtjes trekken en met de poen aan de haal gaan. De wrok van Joe over wat en wie hij heeft moeten achterlaten, een vuur dat onvoldoende geblust kan worden met het op papier verslaan van de vijand is tot op zekere hoogte invoelbaar. De doldrieste avonturen waar vooral Joe zich in stort zijn meeslepend beschreven.

Chabon vertelt zijn verhaal in een prettig hoog tempo, formuleert fraai in soms erg lange zinnen. De figuren en beelden zijn heel levendig, de stripfiguren zie je zo voor je.
De personages zijn mooi uitgewerkt. Vooral de worsteling van de homoseksuele Sam met zijn geaardheid is een prachtig staaltje, zeker als je dat afzet tegen de heersende tijdgeest. Er is nog veel meer, zoals de heksenjacht op kunstenaars onder het enge regime van McCarthy, het leven in de VS in en om de tweede wereldoorlog, de aanvankelijk afstandelijke houding ten opzichte van datgene wat in Europa gebeurde.

En toch, ergens knaagt er iets, en dat is de houding van de hoofdpersoon. Hij is in staat hemel en aarde te bewegen om succes te bereiken met zijn goochelkunsten, zijn tekenwerk en zijn liefdesleven. Maar zodra dat geluk in zicht komt loopt hij weg, met achterlating van alles wat hem dierbaar is en van hem houdt. Joe is een type dat altijd aan het tobben is, altijd aan het strijden en bereid is om daarvoor heel zwaar te lijden. Leed als brandstof voor een ongelukkig leven. Een moeilijk te doorgronden levenshouding.

Het is de enige kanttekening, want voor de rest is De wonderlijke avonturen van Kavalier & Clay een fraai, rijk boek dat enorm veel te bieden heeft.

 

De wonderlijke avonturen van Kavalier & Clay Boek omslag De wonderlijke avonturen van Kavalier & Clay
Michael Chabon
Roman
Anthos
22 oktober 2015
E-boek
542
C. Jonckheer, Gerda Baardman

New York, 1939. Joe Kavalier, een jonge kunstenaar die tevens bedreven is in de ontsnappingskunst à la Houdini, heeft zojuist een staaltje van zijn kunnen laten zien: hij is ontsnapt uit het door de nazi's bezette Praag. Nu wil Joe snel veel geld verdienen, zodat hij kan proberen zijn familie vrij te krijgen. Zijn neef, Sammy Clay uit Brooklyn, zoekt een partner die hem kan helpen bij het bedenken van de verhalen, beelden en helden voor de nieuwste Amerikaanse rage: de strip. Geïnspireerd door hun fantasie, angsten en dromen, roepen Kavalier en Clay allerlei personages tot leven. De Gouden Eeuw van het stripboek is begonnen, terwijl Hitler zijn schaduw over de wereld werpt.

Share

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.