Interessant, maar niet in alle opzichten goed uitgewerkt experiment
Het is niet voor het eerst dat er een boek wordt geschreven over het streven naar onsterfelijkheid. In Frankusstein van Jeanette Winterson is dat ook één van de onderwerpen. Ze heeft haar gedachtenexperiment op een interessante manier gebaseerd op en verweven met de ontstaansgeschiedenis van Frankenstein van Mary Shelley.
Modern verhaal gebaseerd op klassieker
Frankusstein speelt zich voornamelijk af in twee perioden: een aantal jaren vanaf 1816, de periode waarin Mary Shelley met haar man, met haar stiefzus Claire Clarimont, met de dichter Lord Byron en diens lijfarts Polidori aan het meer van Geneve vertoeven. Tijdens het nogal vrijpostige en losbandige leventje daar rijpt bij Mary Shelley het idee voor een roman. Aanleiding is een verhaal dat zij horen over een onlangs geopend graf met daarin een lijk dat opmerkelijk goed is geconserveerd. Verder hoort zij over de bewoner van een kasteel, Victor Frankenstein, een alchemist die geloofde dat hij lijken tot leven kon wekken. Hij zou graag een homunculus maken.
In het heden zijn daar moderne varianten van deze hoofdpersonen. Ry, transgender met Mary als oorspronkelijke naam, Ron Lord, de man die zich heeft gestort op de ontwikkeling van levensechte sekspoppen, en journaliste Polly D. als moderne variant van Polidori en verder de religieuze Claire. Een belangrijke rol is weggelegd voor de wetenschapper Victor die op geheel eigen wijze gelooft in de mogelijkheid om het, in zijn ogen, belangrijkste deel van de mens, de hersenen, te laten voortleven, ook als het lichaam het inmiddels heeft begeven.
Allegaartje aan onderwerpen, thematiek en personages
Het is een interessante manier om het oude verhaal nieuw leven in te blazen. De wetenschap heeft niet stilgestaan en met behulp van de nieuwste technieken ontstaan er nieuwe mogelijkheden. Tegelijk ontstaan er vraagstukken op moreel, ethisch en filosofisch gebied. Winterson stipt deze aan maar gaat er niet al te diep op in.
Tegelijk verwerkt zij tussen neus en lippen door allerlei maatschappijkritische opmerkingen in haar verhaal. Het Engeland van na de Brexit komt aan de beurt net als sommige hedendaagse politici.
“Laat Donald Trump zijn hersenen ook invriezen? vraagt Ron. Max legt uit dat de hersenen naar behoren moeten functioneren op het moment dat de klinische dood intreedt.”
Het is een allegaartje aan onderwerpen, thematiek en personages die al met al nogal oppervlakkig blijven. Als het hierbij zou blijven dan zou Frankusstein een interessant maar ook lichtelijk teleurstellend experiment zijn.
Genoeg te genieten
Gelukkig is er meer. De manier waarop Winterson uitwassen van hedendaagse vormen van seksualiteit in haar verhaal verwerkt zorgt voor de nodige humor en tenenkrommende passages. Het is vooral het verhaal van transgender Ry (met al zijn implicaties) in het hedendaagse deel van Frankusstein dat in het oog springt.
Het beste is Winterson op dreef in de delen die in het verleden spelen. Mary Shelley is de enige persoon die de nodige diepgang heeft. Haar leven, haar tragiek, het verlies van man en kinderen maken haar tot een tragische figuur. Toch slaagt zij erin om te komen tot haar belangrijkste werk, Frankenstein.
Gelukkig valt er ook qua taalgebruik het nodige te genieten. Terloopse metaforen als “En nu zijn we opgesloten door ontelbare cipiers, die allemaal uit een druppel water bestaan”, als zij wegens hevige regen niet naar buiten kunnen, zijn lichtpuntjes waarvan er veel meer voorkomen.
Het zijn die laatste aspecten die van het verder oppervlakkige en bleke Frankusstein een sterke roman maken die daardoor meer is dan een niet erg goed geslaagd experiment.
—
—
Lees ook wat Lalage hierover schrijft
Roman
Atlas Contact
2019
Hardcover
374
Arthur Wevers
9789025455514
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.