De Duitse oorlog – Nicholas Stargardt

Monumentale reconstructie

Over de tweede wereldoorlog is al zo veel gepubliceerd dat je denkt dat alles erover nu wel gezegd is. De historicus Nicholas Stargardt is er desondanks uitstekend in geslaagd om een en ander te bezien vanuit een bijzondere invalshoek. Wie nieuwe feiten verwacht over het verloop van de strijd, over allerlei gruwelen die de strijdende partijen op hun geweten hebben, met de Jodenvervolging als meest in het oog springende, komt bedrogen uit. Hiervan is veel bekend en Stargardt voegt daar niets aan toe. Maar zelden is dit beschreven vanuit het oogpunt van Duitse burgers. Het resultaat mag er zijn. De Duitse oorlog is een bijzonder goed gedocumenteerd verslag van deze zwarte periode dat goed inzicht geeft in de gevoelens en ervaringen van Duitse burgers.

Lees verder

Share

De eerste steen – Carsten Jensen

Grootse anti-oorlogsroman

Oorlog is gruwelijk, dat is geen nieuws. Vanuit de veilige leunstoel en in een vrij beschermde omgeving is het lastig om de impact ervan tot je te laten doordringen. Je ziet beelden, je leest er wat over, je hoort een en ander, maar het is voor de meesten gelukkig toch een ver van het bed-show. Er zijn ook dwaallichten die oorlog romantiseren en denken dat zij, door er op vrijwillige basis aan deel te nemen, een heldenrol nastreven of denken dat het zicht biedt op een beter leven. Daarom is het goed dat er boeken worden geschreven zoals De eerste steen van Carsten Jensen. Dit kan je niet koud laten en er resteert daarna geen misplaatste romantiek. Hopelijk.

Lees verder

Share

Van het westelijk front geen nieuws – Erich Maria Remarque

Gruwelijke en realistische anti-oorlogsroman

Dolende geesten die van mening zijn dat oorlog heroïsch kan zijn zouden lezing van Van het westelijk front geen nieuws van Erich Maria Remarque voorgeschreven moeten krijgen. Of het zal helpen is nog maar de vraag, maar een beter medicijn tegen dergelijke wanen dan deze anti-oorlogsroman kun je niet hebben. Oorlog is gruwelijk en heeft hoegenaamd niets met heldendom te maken.

Lees verder

Share

De abrikozenboom – Beate Teresa Hanika


Prachtige variatie op een bekend thema

Van de Duitse Beate Teresa Hanika (1976) is weinig bekend. Als kind schreef zij al verhalen en gedichten. Ze heeft een aantal jaren als model gewerkt, vervolgens als fotografe. Inmiddels heeft zij al enkele young adult titels uitgebracht waarvan Achter de stilte als enige is vertaald, een boek over misbruik waarmee zij enkele prijzen in de wacht heeft gesleept. Haar eerste volwassen roman is inmiddels een jaar oud en is onlangs onder de titel De abrikozenboom ook in Nederland uitgebracht.

Lees verder

De abrikozenboom Boek omslag De abrikozenboom
Beate Teresa Hanika
Roman
Cargo
17 Augustus 2017
Paperback
234
Anne Marie Koper

 

Elisabetta, een oude joodse vrouw uit Wenen, leeft een eenzaam leven, alleen met haar herinneringen. In haar tuin staat een oude abrikozenboom, en al haar hele leven maakt ze elk jaar opnieuw jam en marmelade van de vruchten. Als ze de geur van de abrikozen ruikt, denkt de oude vrouw aan haar verleden. Aan haar familie en haar twee zussen, allen vermoord in Dachau. De oude vrouw leidt een teruggetrokken bestaan, de stemmen uit haar verleden zijn haar enige gezelschap. Maar dan krijgt ze een nieuwe onderhuurster, de jonge Duitse danseres Pola die zich gaandeweg in haar leven dringt, en zal ze voor het eerst in lange tijd haar herinneringen, en al haar pijn, moeten delen met een ander.

Share

Bezonken rood – Jeroen Brouwers


Memorabele confrontatie met het verleden
Jeroen Brouwers heeft een deel van zijn kinderjaren doorgebracht in de Indonesische jappenkampen. Zijn moeder en hij overleefden, doch na het zien van een film over dit kamp kon er geen sprake meer zijn van een normale moeder – zoonrelatie. Naar aanleiding van haar overlijden schreef hij Bezonken rood, een korte terugblik in romanvorm op die jaren. Het laat enig licht schijnen op een vooral donkere bladzij, een deel van de geschiedenis dat altijd in de schaduw is gebleven van de gebeurtenissen en ervaringen in Nederland.

Lees verder

Bezonken rood Boek omslag Bezonken rood
Jeroen Brouwers
Roman
Atlas Contact
1981
E-boek
152

 

Samen met zijn moeder bracht Jeroen Brouwers zijn kleuterjaren door in het Japanse interneringskamp Tjideng op Java. In de roman Bezonken rood heeft hij op aangrijpende wijze zijn herinneringen verwerkt aan deze periode uit zijn jeugd. Bezonken rood werd door de critici vrijwel unaniem lovend besproken, verscheen in twaalf landen in vertaling en werd in 1995 in Parijs bekroond met de prestigieuze Prix Fémina Etranger.

Share

Tot ziens daarboven – Pierre Lemaitre


Veelzijdig meesterwerk!
De eerste wereldoorlog is in Nederland vooral bekend van horen zeggen. Uiteraard is er veel over geschreven, vooral door buitenlandse auteurs, doch daarvan is relatief weinig doorgedrongen tot Nederland. Zeker als je het vergelijkt met de onophoudelijke stortvloed aan boeken over de tweede wereldoorlog. Tot ziens daarboven van Pierre Lemaitre is gelukkig wel vertaald. Het had ook niet anders gekund: het is een fantastisch veelzijdig werk, en begrijpelijk genoeg beloond met de in Frankrijk belangrijke Prix Goncourt.

Lees verder

Tot ziens daarboven Boek omslag Tot ziens daarboven
Pierre Lemaitre
Roman
Xander Uitgevers
7 maart 2014
E-boek
479
Liesbeth van Nes

 

De Eerste Wereldoorlog heeft van Frankrijk een ruïne gemaakt. Te midden van de verwoesting proberen Albert en Édouard, soldaten die de verschrikkingen van de loopgraven meemaakten, de draad van het gewone leven weer op te pakken. Beiden zijn ze alles kwijtgeraakt en ze voelen zich bedrogen en verstoten door de maatschappij. Met een bedrieglijk plan besluiten ze het Franse volk een lesje te leren én zelf fortuin te maken. Precies datgene wat Édouard en Albert voor ogen hadden gebeurt: het geld stroomt binnen. Tegen de tijd dat het bedrog aan het licht komt, hebben Édouard en Albert al plannen gemaakt om uit Parijs te vertrekken. Maar zal het de vrienden lukken om het verleden ook echt achter zich te laten?

Tot ziens daarboven is een aangrijpende roman over de gevolgen van de Grote Oorlog en hoe een land de doden herdenkt, maar de overlevende soldaten lijkt te vergeten. Pierre Lemaitre won de Prix Goncourt met Tot ziens daarboven.

Share

Een zuil van rook – Denis Johnson


Weergaloze oorlogsroman over Vietnam

Het begint met de moord op Kennedy in 1963 en het eindigt met de hoopgevende, herhaalde boodschap in 1983 van een zendelinge: “Allen zullen gered worden”. Die periode daar tussenin wordt beheerst door het nationale trauma van de Verenigde Staten, de mislukte oorlog in Vietnam en de gevolgen daarvan. Het wordt op zeer indrukwekkende wijze beschreven in Een zuil van rook van Denis Johnson.

Lees verder

Een zuil van rook Boek omslag Een zuil van rook
Denis Johnson
Roman
Anthos
2008
Paperback
659
Bart Meelker, Maarten Polman

 

Een zuil van rook is het verhaal van Skip Sands – spion–in–opleiding –, betrokken bij de psychologische oorlogsvoering tegen de Vietcong – en strijdend tegen de rampen die hem worden aangedaan door zijn beroemde oom, een oorlogsheld en in kringen van de Inlichtingendienst alleen bekend als ‘de kolonel’.

Het is ook het verhaal van de broers Bill en James Houston, die rechtstreeks vanuit de woestijn van Arizona midden in een oorlog belanden vol opzettelijke miscommunicatie en waanvoorstellingen.

Share

Goede mensen – Nir Baram


Verraderlijke titel

Goede mensen van Nir Baram speelt zich af in de aanloop naar de tweede wereldoorlog en de beginjaren daarvan. Naarmate die inktzwarte periode verder achter ons komt te liggen wordt het steeds duidelijker dat de grens tussen “goed” en “fout” niet duidelijk is. Een dergelijke conclusie kon al worden getrokken na lezing van bijvoorbeeld het prachtige De vergelding van Jan Brokken of De duisternis tegemoet van Gitta Sereny. Nir Baram voegt daar in Goede mensen een dimensie aan toe door te laten zien dat er tijdens het nazitijdperk vergelijkbare omstandigheden waren in het communistische Rusland. Met vergelijkbaar vage en vervagende grenzen.

Lees verder

Goede mensen Boek omslag Goede mensen
Nir Baram
Roman
De Bezige bij
2012
Paperback
512
Hilde Pach

 

Thomas Heiselberg, een briljante en ambitieuze marktonderzoeker, zet in het Berlijn van de jaren dertig alles op het spel om succesvol te
worden. Een nieuw bewind is aan de macht in Duitsland en Thomas beseft dat hij zijn specifieke talenten moet inzetten om te overleven in het Derde Rijk.
Op datzelfde moment staat in Leningrad de jonge, joodse Aleksandra Vajsberg voor een onmenselijke keuze. Haar ouders zijn door de communistische machthebbers bestempeld als `vijanden van het volk en zijn hun leven niet meer zeker. Om haar broertjes dat lot te besparen, is Aleksandra gedwongen samen te werken met het regime dat haar familie bedreigt.
Aan de vooravond van de oorlog tussen Duitsland en Rusland denken Thomas en Aleksandra allebei dat ze een persoonlijke keuze maken, maar de gevolgen ervan zijn groter dan ze ooit hadden kunnen voorzien.
Goede mensen is een grootse roman waarin een van de duisterste periodes van onze geschiedenis centraal staat. Door de grote vertelkracht van Nir Baram en zijn diepgravende research is dit een uniek portret van twee gewone mensen in ongewone omstandigheden.

Share

Kaddisj voor een niet geboren kind – Imre Kertesz


Zwartgallige monologue interieur

Imre Kertesz heeft een drieluik geschreven met zijn verblijf in concentratiekampen en de gevolgen daarvan als onderwerp. Onbepaald door het lot is de onwaarschijnlijk en huiveringwekkend mooie beschrijving van het verblijf in die verschrikkelijke kampen, gevolgd door Het fiasco waarin Kertesz via een alter ego het leven daarna weergeeft. Kaddisj voor een niet geboren kind is het slotstuk.

Lees verder

Kaddisj voor een niet geboren kind Boek omslag Kaddisj voor een niet geboren kind
Imre Kertesz
Roman
Van Gennep
1997
Paperback
115
Henry Kammer

 

Monoloog van een oude joodse man die vanwege zijn ervaringen in Auschwitz geen kinderen wilde hebben.

Share

Mendelssohn op het dak – Jiri Weil


Afstandelijke kroniek over oorlogsgruwelen

Jiri Weil is een in 1900 geboren Tsjech die op jonge leeftijd aangetrokken werd door de communistische ideologie en naar Rusland verhuisde. Het bleef een eenzijdige liefde, zijn kritische blik zorgde ervoor dat hij nauwelijks werd geaccepteerd. Vlak voor de tweede wereldoorlog verhuisde hij terug naar Praag.

Lees verder

Mendelssohn op het dak Boek omslag Mendelssohn op het dak
Jiri Weil
Oorlog
Cossee
2012
Paperback
272
Kees Mercks

 

Praag 1942. Julius Schlesinger heeft van de woedende Reichsprotektor Heydrich persoonlijk het bevel gekregen om het standbeeld van Mendelssohn uit de galerij van componisten op het dak van het concertgebouw te verwijderen. Maar de SS-officier heeft hoogtevrees en geen idee welk standbeeld dat van Mendelssohn is. Dus geeft hij twee Tsjechische werklieden opdracht om het beeld met de grootste neus omver te trekken.

Maar de mannen leggen het touw om de nek van Richard Wagner, de favoriete componist van Hitler! Schlesinger probeert zijn fout goed te maken met de hulp van een geleerde Jood. Maar eenmaal op het dak meldt Dr. Rabinovich dat hij geen verstand heeft van standbeelden, die volgens de Joodse traditie niet mogen worden gemaakt. En dat Felix Mendelssohn bij zijn geboorte gedoopt is en door hem dus niet als Jood wordt beschouwd. Maar Heydrich wil onmiddellijk resultaat zien...

Jiri Weil toont in zijn komische en droevige meesterwerk terloops de levenswandel van een aantal inwoners van de stad aan de Moldau. Het zijn indrukwekkende portretten van mensen die door onbegrijpelijk bestuur en extreem geweld uit hun dagelijkse routines worden opgeschrikt.

Mendelssohn op het dak, schreef de New York Times onlangs, 'behoort tot het beste wat over deze periode ooit is geschreven.' Vijftig jaar voor HhhH van Laurent Binet beschrijft Mendelssohn op het dak op een volstrekt originele en indrukwekkende wijze de Duitse bezetting van Praag waarvan Jiri Weil persoonlijk getuige was.

Share