Peter Handke

Peter Handke (Griffen, 6 december 1942) is een Oostenrijks toneelschrijver, dichter, romancier en essayist. In 2019 werd aan hem de Nobelprijs voor Literatuur toegekend.

Handke werd in Karinthië geboren als zoon van een Karinthisch-Sloveense kokkin. Zijn biologische vader was een bankbediende die tijdens de Tweede Wereldoorlog soldaat was; zijn moeder huwde een trambestuurder uit Berlijn, en tussen zijn tweede en zesde levensjaar woonde Handke daar.

Hij ging echter naar de plaatselijke school in het Karinthische Griffen, en vervolgens naar een internaat te Tanzenberg (Sankt Veit), met de bedoeling priester te worden. Handke veranderde echter van school en ging naar Klagenfurt. Tussen 1961 en 1965 studeerde hij recht te Graz, waar hij lid werd van het Forum Stadtpark, waartoe ook Thomas Bernhard behoorde. Toen zijn eerste roman, Hornissen, gepubliceerd werd, brak hij zijn studie af. Vanaf 1966 leefde hij als vertaler en zelfstandig schrijver. Handke woonde langere tijd in Salzburg en in Chaville, maar reisde de wereld rond en verbleef langdurig in Alaska en Japan. In 1973 won hij de Georg-Büchner-Preis. In 1987 werd hem de Grote Oostenrijkse Staatsprijs en in 2019 de Nobelprijs voor Literatuur toegekend.

In 1966 viel hij op tijdens een vergadering van de Gruppe 47 in Princeton, waar hij fulmineerde tegen de beschrijvingsdrang in de literatuur, waarmee hij bedoelde dat de taal een wereldopvatting is die de mens wordt opgelegd, een idee dat geïnspireerd is door de taalfilosofie van Wittgenstein. Zijn notoire toneelstuk Publikumsbeschimpfung keert de rollen van het theater om: de acteurs beschimpen het publiek, zonder dat er een handeling op de scène plaatsvindt. Veel van Handkes toneelstukken zijn als luisterspelen opgevat. Vooral zijn vroege periode toonde een verregaande neiging tot experimenteren met de mogelijkheden van de taal; Die Angst des Tormanns beim Elfmeter bevat symbolen en schrifttekens die geen inhoud hebben. Handke joeg velen tegen zich in het harnas met zijn uitgesproken estheticistische denkbeelden en afkeer van taalconventies: Kaspar, een op Kaspar Hauser gebaseerd toneelstuk, toont hoe iemand steeds geïndoctrineerd wordt, zoals de anderen te zijn, door voortdurend dezelfde zinnen te herhalen (Kaspar is tevens een woordspeling op ‘Kasperle’, marionet).

In zijn latere werk poogt Handke de grens tussen realistisch verslag en fictie op te heffen; de totale afkeer van verhalen heeft hij losgelaten. Wunschloses Unglück is een soort biografie van zijn moeder, die zelfmoord pleegde; Der kurze Brief zum langen Abschied gaat over de scheiding van zijn vrouw. In 1976 zondert hij zich weer van de maatschappij af met Die linkshändige Frau, over een vrouw die, zonder aantoonbare reden, haar man verlaat. Daar het niet bevredigend beantwoorde waarom van deze roman het boek enigszins verzwakte, besloot Handke het zelf te verfilmen. De film werd in Cannes vertoond. Vanaf Langsame Heimkehr hanteerde Handke een orerende, plechtige toon. Veel van zijn essays worden als narcistische egotripperij afgedaan; zijn verslag van een reis naar Servië medio jaren negentig werd bekritiseerd, omdat hij, zoals werd verondersteld, zonder enige kennis van zaken de Joegoslavische Burgeroorlog zou beschrijven.

De verlening van de Nobelprijs aan Handke heeft tot internationale kritiek en verdeeldheid geleid, vanwege zijn eerdere stellingname tegen de Westerse oorlogshandelingen tegen Servië en zijn morele steun aan de Servische leider Slobodan Milošević. Nabestaanden van de ruim 7000 mannen die tijdens de Val van Srebrenica werden vermoord, hebben in december 2019 geprotesteerd bij de prijsuitreiking.

Handke is ongetwijfeld een van de meest bekende Oostenrijkse auteurs van de naoorlogse literatuur, ofschoon zijn eigengereide, soms snoeverige houding ten opzichte van de traditionele Oostenrijkse letteren en steun voor oorlogsmisdadigers een kamp van voor- en tegenstanders heeft gecreëerd.

—

Bron: Wikipedia