Te eenvormige parade van idioten en kolder
Het overkomt ook schrijvers: postuum de erkenning krijgen die zij bij leven niet hebben gehad. Het overkwam John Kennedy Toole met Een samenzwering van idioten. Hij voltooide het boek in 1964, maar maakte in 1969 op 31-jarige leeftijd een einde aan een leven dat een aaneenschakeling was van literaire en persoonlijke afwijzingen.
In 1976 ging zijn moeder leuren met het manuscript en uiteindelijk werd het in 1980 gepubliceerd. Een jaar later werd de Pulitzer prize voor fictie postuum aan hem toegekend.
Hoofdpersoon in Een samenzwering van idioten, dat zich in New Orleans afspeelt, is Ignatius Reilly. Hij is dertig jaar oud, woont nog bij zijn moeder en is op weg een hopeloze mislukkeling te worden. Onwaarschijnlijk vadsig, aartslui, kinderachtig en arrogant tegelijk. De omstandigheden dwingen hem ertoe een baan te zoeken en op een vreemde manier belandt hij in een zieltogende broekenfabriek.
Hij krijgt een baantje in het archief. De andere mensen die er werken zijn evenzeer nogal merkwaardige types. Ignatius weet door zijn arrogante presentatie de indruk te wekken dat hij zijn werk op uitstekende wijze zal doen en hij krijgt alle ruimte om dat te laten zien. En neemt die, zelfs nog meer dan hem wordt gegeven. Het duurt niet lang of hij weet zichzelf onmogelijk te maken. De omvang van de puinhoop die hij er in korte tijd van weet te maken wordt pas later echt duidelijk. Dan is het bijna te laat om het bedrijf te redden van de ondergang.
Zijn volgende baantje heeft nog minder aanzien: straatverkoper van hotdogs. Hij is zelf zijn grootste afnemer en uiteraard maakt hij ook hiervan een bende. Het lijkt welhaast onmogelijk om dit te verzieken maar de uitermate stompzinnige en tegelijk onbegrensd arrogante Ignatius slaagt daar wonderwel in.
Zijn moeder is tot wanhoop gedreven. Zoonlief is niet meer te hanteren en is een gevaar voor zichzelf en zijn omgeving. Uiteindelijk kan zij niet anders dan een besluit te nemen dat veel eerder genomen had moeten worden.
Een samenzwering van idioten is een parade van uitsluitend idioten. Alleen de mate van idiotie verschilt maar er komt geen persoon in voor die herkenbare trekjes heeft. Neem de agent die koste wat kost iemand moet arresteren, geeft niet waarvoor, maar daar niet in slaagt. Hij wordt door zijn superieur gedwongen in de meest mallotige uitdossingen op zoek te gaan naar potentiële wetsovertreders. Of de dames die werken in een ranzige nachtclub en van gekkigheid niet weten wat zij moeten doen om aan geld te komen. Of de moeder van Ignatius die zelf niets doet, behalve alcohol nuttigen. Haar voornaamste dagbesteding bestaat uit klagen over haar zoon en alles wat haar in haar leven is overkomen.
Het is een aaneenschakeling van idioten, van situaties die variëren van puberaal flauw tot geniale kolder. Dat is ook meteen het probleem dat ik met dit boek heb: het is te veel van het goede. Het ontbreken van afwisseling van de rare gebeurtenissen met min of meer herkenbare doet de leesbaarheid geen goed. Datzelfde kan van de personages worden gezegd. Als er ook maar een paar min of meer herkenbare personages in zouden voorkomen dan zou dat alle idioten in een zeker perspectief plaatsen. Dat ontbreken van vergelijkingsmateriaal is een andere factor die het geen goed doet.
Een samenzwering van idioten is bij vlagen heel aardig en soms bijna hilarisch, maar een bijna vijfhonderd pagina’s tellende parade van idioten en kolderieke situaties zonder afwisseling is te veel van het goede.
Roman
Lebowski
2011
Paperback
493
Paul Syrier
'Een samenzwering van idioten' speelt zich af in New Orleans en vertelt het verhaal van Ignatius J. Reilly - de onvergetelijke, zwaarlijvige, boerende, vanuit intellectueel opzich zijn omgeving constant terroriserende, en Don Quichot-achtige hoofdpersoon. Ignatius' onverdraaglijk arrogante karakter, gepaard aan het onvoorstelbare aura van lichaamsgeuren dat om hem heen hangt, heeft hem weinig geluk gebracht bij sollicitaties. Als hij dan eindelijk een vacature kan vervullen bij Levy Pants, organiseert hij een wilde staking en wordt ontslagen. Hij eindigt als hotdogverkoper.
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.