Consequent doorgevoerd absurdisme
Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: ik weet na een paar dagen nog steeds niet wat ik met De hartenvreter van Boris Vian aan moet. Een aanleiding om per se dit boek te lezen was er niet, of het moest zijn dat ik toch maar eens moest kennismaken met deze auteur. Bij het rondsnuffelen in de bibliotheek stuitte ik op dit boek, het zag er twee jaar na verschijning uit alsof nog geen mensenhand het had beroerd. Misschien dat het mij juist daarom aantrok.
Vreemde psychiater komt terecht in nog vreemder dorp
De centrale figuur in De hartenvreter is de psychiater Jacodood. Bij toeval komt hij bij een vrouw die in hevige barensnood verkeert. Zonder aarzeling maar zonder kennis van zaken besluit hij haar te helpen. Ze bevalt van een drieling die ze de viespeuken noemt en dat consequent zal volhouden ondanks dat ze Noël, Joël en Citroën zullen heten. Haar man, die haar met deze ellende heeft opgezadeld zit al maanden opgesloten in een kast en mag geen deelgenoot zijn van deze “blijde” gebeurtenis.
Jacodood blijft in het dorp waar absurditeiten gewoon zijn. Hij heeft dringende behoefte om iemand, wie dan ook, te analyseren maar niemand leent zich ervoor. Er zit niet veel anders op dan het dorp en de mensen beter te leren kennen. Hij heeft af en toe seks met het dienstmeisje Witgat, altijd hetzelfde vreemde standje omdat ze dat als kind nou eenmaal zo heeft geleerd. Het dorp wordt doorsneden door een bloedrode rivier, alles wat sterft wordt erin gekieperd. De resten worden er weer uit gevist door een schipper; met zijn tanden. Er is een veiling van bejaarden die te koop worden aangeboden ter vermaak, als je fysieke en geestelijk mishandeling zo wilt noemen. Er is een bokspartij tussen de pastoor en de koster die respectievelijk God en Satan uitbeelden. Zodra kinderen kunnen lopen worden zij beslagen door de hoefsmid.
Absurditeiten verhullen belangrijke thema’s
Ofwel, niets is gewoon, het is een aaneenschakeling van absurdisme. Vian voert dit ver door. Velen hebben vreemde namen en hoe verder we in het verhaal komen hoe absurder de datering is. De hartenvreter begint op 28 augustus en eindigt een paar jaar later op 15 mariuli.
Absurdisme is een lastig verschijnsel. Je houdt ervan of je haat het en alles ertussenin. Er zijn mensen die Monty Python of Jiskefet, om maar wat te noemen, geweldig vinden, er zijn er die het helemaal niets vinden.
Als je het zo consequent volhoudt als Vian het hier doet moet je je wel afvragen wat hij beoogt. Tussen alle kolder en onzin door behandelt hij wel degelijk serieuze thema’s. De hypocrisie van religie, uitgebeeld met die schijnvertoning van een bokspartij. De diepgewortelde angst van de mens, in dit geval de moeder van de viespeuken, die haar kinderen tegen alles in bescherming wil nemen en ze het liefst in een veilige kooi zou willen opbergen. Het is een uitvergroting van hoe de samenleving met ouderen omgaat; als je niets meer aan ze hebt zet ze dan maar te koop, dan leveren ze nog wat op. Slavernij is ook zo’n thema, kinderen moeten werk doen dat ze niet aankunnen tot de dood erop volgt.
Serieuze thema’s, zeker, maar of dat heeft geresulteerd in een goed boek, daar ben ik nog niet uit. Wat ik wel weet is dat absurdisme mij meer doet als het wat meer tegen een herkenbare wereld aanschurkt.
Roman
Vleugels
2018
Hardcover
192
9789078627470
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Ik heb ooit de verfilming van ‘Het schuim van de dagen’ van Boris Vian gezien en dat vond ik zo geweldig dat ik het boek wilde lezen, maar daar kwam ik met geen mogelijkheid doorheen…
Ik ken film noch boek. In dit geval is de film dus beter? Dat gebeurt niet vaak naar mijn mening. Ik heb van hem Herfst in Peking in de kast maar het zal nog wel even duren voordat dat boek aan de beurt zal komen.
Boek en film zijn allebei erg raar. Daar hou ik meestal wel van, maar dit was te onnavolgbaar.