Tot de dood ons scheidt – Lionel Shriver

 

Gaan of blijven, dat is de kwestie

Een eerder werk van Lionel Shriver, Big brother, bevatte twee eindes. Haar nieuwste boek, Tot de dood ons scheidt, bevat er maar liefst twaalf. Elk einde borduurt voort op dezelfde uitgangspositie. Een echtpaar van rond de zestig heeft tot in detail meegemaakt hoe ontluisterend het is om na een lang proces van dementie en aftakeling aan je einde te komen. Het ging om de vader van Kay, de vrouwelijke hoofdpersoon. Zij en haar man willen het zover niet laten komen en de rationele Cyril heeft een oplossing. Zodra Kay tachtig is geworden zullen zij er samen tussenuit knijpen.

Twijfel als het uur u nadert

Op het moment dat ze dat besluit nemen is dat nog ver weg, zo’n twintig jaar verder. Maar juist naarmate je ouder wordt lijkt de tijd sneller te gaan en het uur u is er eerder dan gedacht. Dan slaat de twijfel toe. Wat dat aangaat is de originele titel, Should We Stay or Should We Go veelzeggender dan Tot de dood ons scheidt.
Vanuit die positie heeft Shriver twaalf alternatieven uitgewerkt.

Tot het zover is maakt het echtpaar nog van alles mee: de aanslagen in New York, de financiële crisis, het hele gedoe rond Brexit en dan is daar op de valreep ook nog corona.

De analogie met Brexit is best grappig uitgewerkt. Leave or remain was de vraag die voorlag en dat is precies de vraag die het echtpaar zich steeds vaker stelt naarmate zij dichter bij die verjaardag komen. De twee karakters zijn in elk verhaal consistent waardoor er af en toe wat herhaling is. Overigens zonder dat het storend is.

Iets meer storend is dat Shriver de neiging niet lijkt te kunnen onderdrukken om haar persoonlijke opvattingen te ventileren. Met name Cyril lijkt het dichtst bij haar te staan. Wees voorbereid op tamelijk uitgesproken standpunten over bijvoorbeeld de wenselijkheid van gezondheidszorg voor ouderen en over coronamaatregelen. De door haar geventileerde opvatting over dat eerste lijkt aan de basis te liggen van de zorgen over de uit hand gelopen kosten van de gezondheidszorg. Kay en Cyril werken beide bij de NHS (National Health Service) en maken dit van dichtbij mee. Het is voor beide een ondersteunend argument voor hun beslissing.

Boeiende varianten, maar niet in alle gevallen

De meeste varianten zijn boeiend. Soms is er één van het stel die door zal leven, in de meeste gevallen trekken zij allebei hun keutel in. Dan kon je onvermijdelijk in het genre toekomstroman terecht. Die toekomst ziet er niet vrolijk uit.

Zo komen ze terecht in Villa Avondzon, een mensonterende inrichting “die meer weg heeft van een loods van Amazon of een distributiecentrum van Tesco”. Ze hebben niet genoeg geld voor een beter alternatief. In een andere variant is een middel uitgevonden dat verjongt en van allerlei kwalen geneest. Men sterft niet meer aan natuurlijke doodsoorzaken. De verveling slaat toe als alles al een keer gedaan is, alle landen al zijn bezocht. Wat moet je dan nog met je leven als er geen einde aan komt?
En of invriezen nou zo’n goed idee is? Je kunt je dat afvragen als beiden ontwaken in een wereld die zich verder heeft ontwikkeld en zij als mensen rariteiten zijn. Onappetijtelijke  wezens bovendien, als gehakt dat te lang ingevroren is geweest.

Elk verhaal kent ook terugkerende elementen zoals de “archetypische wegpiraat,” die soms voor een onverwacht en soms ook wrang-komisch einde zorgt, of iets dat de vorm van Noorwegen heeft.

In één verhaal neemt Shriver zichzelf op de korrel:

“Zeg alsjeblieft dat je niet luistert naar dat mens van Shriver. Dat is een hysterica. En zo irritant zelfingenomen, alsof ze wil dat de beschaving instort, alleen maar om haar gelijk te halen. Ze is niet om aan te horen.”

Het is dat soort terloopse opmerkingen die, naast de vindingrijkheid en de onderkoelde humor,  ervoor zorgen dat Tot de dood ons scheidt zeer genietbaar is.

Tot de dood ons scheidt
Lionel Shriver
Roman
Atlas Contact
2021
Paperback
335
Karina van Santen, Marian van der Ster
9789025471378
Share

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.