Prachtig, informatief bewaarboek!
De textielindustrie in Twente kwam op rond 1830, kende een versnelling na de derde stadsbrand van Enschede in 1862 en was op zijn hoogtepunt in de decennia rond de wisseling van de 19e naar de 20e eeuw. In de jaren zestig was er nauwelijks meer iets van over. Een van de erfenissen van die bloeiperiode betreft het bestaan van verschillende organisaties die gericht zijn op natuurbescherming. Meest in het oog springend in Overijssel is de Stichting Landschap Overijssel, opgericht in 1932 op initiatief van textielfabrikant Gerrit Jan van Heek jr. Luc Jehee en Mark van Veen recapituleren de totstandkoming en de geschiedenis van deze stichting in In het hart van het Overijsselse landschap.
Van verwaarlozen naar koesteren
Elke vorm van industrie heeft invloed op de natuur. Veel oorspronkelijk landschap is ontgonnen. Die gronden werden geschikt gemaakt voor landbouw, industrie en bewoning. Ook het karakteristieke Twentse coulissenlandschap ontkwam er niet aan. Gelukkig waren er mensen met invloed en met kapitaal die inzagen dat er landschappen behouden moesten blijven. Zorgvuldige omgang met deze cultuurhistorische waarden is een belangrijk uitgangspunt.
Op initiatief van genoemde van Heek kwam in 1931 een aantal fabrikanten bij elkaar om teloorgang te voorkomen. Een paar maanden later was de stichting opgericht. Aanvankelijk richtte die zich op aankoop van land dat niet geschikt was voor ontginning, later werd dat uitgebreid naar andere gebieden.
In het boek In het hart van het Overijsselse landschap geven Jehee en van Veen een inkijkje in wat er sindsdien is gebeurd. Losse stukken grond konden worden aangekocht, soms met subsidie en inzamelingsacties, maar vaak genoeg werd ook eigen geld ingelegd. De onderhandelingen verliepen vaak moeizaam. Soms werd van aankoop afgezien omdat het niet haalbaar was, qua aankoopbedrag en qua onderhoudskosten. En er waren meer kapers op de kust, zoals Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Latere onderlinge afspraken en ruilacties zorgden voor minder versnippering.
Het resultaat van dit alles is dat Overijssel vierentwintig gebieden kent met de status van Natura 2000 gebied, waarvan er negen in bezit zijn van Landschap Overijssel.
Mooie vormgeving en inspirerende inhoud!
Wat het eerste opvalt aan In het hart van het Overijsselse landschap is de fraaie vormgeving. Het heeft een stevige harde kaft met een mooie foto op de voorkant. Binnenin zorgen heel wat mooie plaatjes en andere illustraties voor een prachtig boek dat uitnodigt tot bladeren. Ook de kwaliteit van het papier is goed, stevig en glanzend.
Ook inhoudelijk heeft het veel te bieden. Op min of meer chronologische wijze kun je volgen wat er in die negentig jaar allemaal is gedaan om het landschap te beschermen. Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor de Twentse industriëlen, waarbij vooral genoemde van Heek een belangrijke rol speelt. Ook zijn persoonlijk leven komt af en toe aan bod. Terecht, hij is als grondlegger van grote waarde geweest bij de oprichting en in de jaren daarna.
Heel wat grotere en kleinere gebieden komen aan bod. De kracht van dit boek is dat het niet beperkt blijft tot de bekendere, maar dat er ook heel wat aandacht is voor kleine, soms minuscule, natuurgebieden.
Een keuze is ongelukkig. De toelichting bij de foto’s is in het groen, begrijpelijk gezien het onderwerp, maar die teksten zijn, zeker bij kunstlicht, moeilijk leesbaar.
De auteurs hebben geen aandacht voor de schaduwzijden van de textielindustrie. De vervuiling van het oppervlaktewater en de sociale misstanden blijven onderbelicht. Het is een begrijpelijke keuze, maar voor het complete plaatje zou enige aandacht hiervoor welkom zijn geweest.
Al met al mag het resultaat er zijn. In het hart van het Overijsselse landschap is een prachtig bewaarboek. Het geeft een helder overzicht van de geschiedenis van Landschap Overijssel. De aandacht voor de belangrijkste initiatiefnemer is terecht. Een belangrijke bijkomstigheid mag niet onbenoemd blijven: het nodigt uit om de prachtige, gevarieerde natuur in de provincie Overijssel verder te ontdekken!
Non-fictie
Noordboek
2022
Hardcover
232
9789056159528
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.