Dode zielen – Nikolaj Gogol


Ten dele geslaagde parodie op lijfeigenschap

Dode zielen van Nikolaj Gogol heeft de naam een grote roman te zijn. Het is één van de klassiekers uit de Russische literatuur. De club die al gedurende ruim een eeuw bepaalt wie de Nobelprijs voor de literatuur krijgt, de Zweedse Academie is er mede verantwoordelijk voor dat het is opgenomen in de lijst van 100 beste boeken uit de wereldliteratuur. Dat wekt verwachtingen.

Lees verder

Dode zielen Boek omslag Dode zielen
Nikolaj Gogol
Roman
L.J. Veen Klassiek
Editie 2016
E-boek
375
Arthur Langeveld

 

Gogol's Dode zielen is tegelijk een van de meest geslaagde en betreurenswaardige romans uit de wereldliteratuur. Meest geslaagd omdat de roman door zijn held, gentleman-oplichter Tsjitsjikov, eenzelfde onvergetelijke status verworven heeft als Don Quichot, Anna Karenina en Madame Bovary. Meest betreurenswaardig omdat Gogol zijn onweersproken meesterwerk niet alleen niet voltooide maar bovendien voor een groot deel aan het vuur prijsgaf.

Gogol (1809-1852) maakt kunstig gebruik van het gegeven dat er in het tsaristische Rusland maar eenmaal per drie jaar een telling en opgave van lijfeigenen voor de belasting was. Tsjitsjikov beseft dat de namen van de in de tussentijd overleden lijfeigenen geld waard zijn en dat hij daar dus een hypotheek op kan nemen, als hij ze te pakken krijgt. Roofkapitalisme en hypotheekzwendel avant la lettre dus: een geniale satire op de kleinheid van het mensdom. Wie anders dan Gogol zou hebben kunnen bedenken dat een landeigenaar de prijs van zijn dode timmerman opdrijft omdat die zijn vak zo goed verstond?

Share