Een schroefje los
Kerst is voorbij, de spullen zitten weer in dozen en Madelief is druk in de weer met de stofzuiger. De hoofdpersoon, Gilles Speksneijder, helpt zijn vrouw op zijn manier. Tot hij een schroefje ontdekt en helemaal van de kook raakt. Hij ligt er wakker van. Gilles is er stellig van overtuigd dat het uit een apparaat is losgetrild met het risico op kortsluiting en meer. Aldus begint De vlucht van Gilles Speksneijder door M.M. Schoenmakers.
Het symboliseert het begin van het einde van het stabiele leven van deze naïeve goedzak.
Op zijn werk raakt hij ook op drift. Er is een verhuizing aanstaande en hij krijgt een op papier onbeduidende rol toebedeeld: assistent-verhuiscoördinator. Hij is helemaal niet op zijn plaats tussen de mannen die het voor het zeggen hebben in de projectgroep. Toch groeit zijn rol uit tot een heel belangrijke. Niet vanwege zijn capaciteiten maar wel omdat hij zich voor het karretje van de anderen laat spannen. Hij werkt zich drie slagen in de rondte en als het papierwerk hem te ingewikkeld wordt schakelt hij de hulp in van Madelief.
Man zonder vooruitzichten
Terwijl iedere medewerker een brief heeft ontvangen over de nieuwe functie en werkplek blijft Gilles in het ongewisse verkeren. Het opperhoofd en de mensen van personeelszaken doen alsof hun neus bloedt. Gilles moet ervoor zorgen dat het oude pand bezemschoon kan worden opgeleverd, maar dan?
Bij het ontruimen treft hij een kraakster aan, Melanie. Ze oogt nogal suf en hij besluit haar in huis te nemen; ze kan nergens anders heen.
Ook dat is een beslissing met gevolgen. Terwijl Madelief aanvankelijk deze Melanie als ongewenste indringster beschouwt, en dat is zo gek nog niet, groeit er onverwacht een band tussen de twee dames. Ook in huis wordt zijn perspectief er niet beter op. In arren moede neemt hij een drastisch besluit en hij gaat een hopeloos gevecht aan.
Toch geen somber verhaal
Alle aanleiding om te verwachten dat De vlucht van Gilles Speksneijder een somber, zwartgallig boek is. Maar dat is het niet. De toon is licht, de sfeer luchtig, de mensen om Gilles heen lijken nogal laconiek, hoewel een aantal van hen ook zo met tegenslagen te maken krijgt. In plaats van een donkere tragedie doet het eerder enigszins kluchtig aan.
Het zorgt wel voor een bijzondere leeservaring. Geregeld zit je met een grijns op je gezicht terwijl je leest hoe deze tragische figuur steeds verder in de ellende wegzakt. Tegenstrijdige gevoelens strijden om voorrang.
In dit boek draait alles om de hoofdpersoon. De anderen spelen een bijrol, hun karakters blijven nogal vlak. Vaak zijn het nogal clichématige figuren, zoals de “doener” met zijn immer opgestroopte mouwen, de baas van het spul die de regie helemaal kwijtraakt, de onderknuppels die vooral goed zijn in ontwijkgedrag en wegduiken. En niet te vergeten: het voorspelbare gezeik van het personeel dat niet kan omgaan met alle veranderingen, het is bij tijden hilarisch.
Grote onbekende. En dat is ten onrechte
Schoenmakers is bepaald geen bekende naam in het literaire wereldje. Hij is niet een schrijver die veel publiciteit krijgt; en dat misschien stiekem wel best vindt. Zijn merkwaardige schrijfcarrière helpt ook niet. Hij is van 1949, heeft van 1977 tot en met 1989 in Suriname gewoond. Deze periode heeft geresulteerd in vijf boeken die vooral in de jaren negentig zijn verschenen. Dit werd weer gevolgd door een lange pauze, tot in 2015 het goed ontvangen De wolkenridder verscheen. Dit kwam zelfs op de longlist van de Libris Literatuur Prijs.
En dan is daar nu De vlucht van Gilles Speksneijder. Een boek dat gaat over een man bij wie een schroefje is losgeraakt, wiens leven in een neerwaartse spiraal terecht komt. Het is tegelijk een aardige schets van het leven van vastgeroest kantoorpersoneel dat niet kan omgaan met verandering. Het past uitstekend bij andere boeken die over kantoorklerken gaan, zoals De kamer van Jonas Karlsson of De klerk Bartleby van Herman Melville. Boeken over serieuze zaken met een luchtige toon.
Schoenmakers is niet meer de jongste, toch hoop ik dat er nog veel moois in het vat zit. Dit boek smaakt naar meer en hopelijk vindt het zijn weg naar een groter publiek!
Roman
De Bezige Bij
2019
Paperback
280
9789023454076
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.