Over contrasten en dilemma’s
Ook Jan van Mersbergen behoort tot de grote groep Nederlandse auteurs die ik van naam ken maar van wie ik tot voor kort niets had gelezen. Hetzelfde geldt voor de onder pseudoniem Frederik Baas gepubliceerde boeken. Tijd is schaars, je moet keuzes maken, et cetera. Naar aanleiding van de positieve ontvangst van De onverwachte rijkdom van Altena moest het er maar eens van komen. En ik heb er geen seconde spijt van gehad.
Het gegeven is vrij eenvoudig. Tijdens de jeugd van de vertelster, Mar, was een meertje de ontmoetingsplek van de lokale jeugd. Plotseling besloot de eigenaar van het land, zonder aanwijsbare redenen, er een hek omheen te zetten. Bij het overlijden van deze man, Rochat, dertig jaar later, duikt zijn dochter Eveline op, ooit een goede vriendin van Mar. Zij herstellen het contact, Mar krijgt de sleutel van het hek en krijgt zo weer toegang tot het meertje. Samen met haar man en zijn vriend gaan zij op onderzoek uit. Het geheim, wat bij nader inzien de sleutel tot onverwachte rijkdom blijkt te zijn, vinden zij onder de oppervlakte van het water.
De grote vraag is nu wat daarmee te doen indachtig wat er vroeger is gebeurd met een dorpsbewoner die een grote prijs won, weigerde de dorpsgenoten te laten meedelen en vervolgens niet anders kon dan te vertrekken.
Opvallende structuur
De onverwachte rijkdom van Altena kent een opvallende opbouw. Elk hoofdstuk wordt ingeleid met een vraag uit een cryptogram. Niet al te ingewikkeld, wel een vernuftige manier om de aandacht gevangen te houden.
Als extraatje wordt de lezer tussen de bedrijven door, maar wel goed passend in het verhaal, verrast met allerlei wijsheden en anekdotes via een Japanse bezoeker. Die heet vermoedelijk niet geheel toevallig Murakami. Deze man speelt trouwens een sleutelrol in de vroegere afsluiting van het meertje, maar ook in de oplossing van het dilemma, die onverwachte rijkdom.
De verteller is Mar, zij is bezig met het cryptogram terwijl zij op een winterse plek bivakkeert. Wat zij daar doet en waarom vormt een deel van het antwoord op eerdergenoemde vraag. Zij blikt terug op het verre verleden, de tijd waarin het meertje nog toegankelijk was en op het recente verleden, de tijd van de onverwachte heropening en de ontdekking van de net zo onverwachte rijkdom.
Contrasten
Het is niet alleen die opbouw die van De onverwachte rijkdom van Altena een intrigerend boek maakt. Het zijn ook de contrasten, hoewel die niet erg opvallend worden uitvergroot. Het opvallendste is dat tussen het platteland(sleven) en het stad(sleven). Zonder het al te expliciet te benoemen, zonder morele oordelen te vellen, proef je waarnaar de voorkeur van de auteur uitgaat. Op persoonlijk niveau is het contrast tussen Mar en Eveline interessant. Mar is provinciaals gebleven, Eveline is een meer mondain type, schrijfster. Grappig trouwens hoe zij naar elkaar kijken: Mar ziet op tegen Eveline vanwege haar “status”, Eveline zou zich graag het taalgebruik van Mar eigen willen maken om dat in haar boeken te kunnen verwerken.
Het verhaal wordt rustig gebracht in niet al te hoogdravende bewoordingen, perfect passend bij de vertelster, Mar. De onverwachte rijkdom van Altena bezorgt de hoofdpersonen een vorm van geluk die je eigenlijk alleen in sprookjes ziet gebeuren. Dat sprookjesachtige houdt Jan van Mersbergen tot het einde toe vol, daarbij de vraag openlatend hoe lang hen dat geluk beschoren zal blijven.
Literatuur
Cossee
2019
272
9789059368408
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.