In september heb ik acht boeken gelezen. Best veel, het hielp wel dat het te warm was om erop uit te gaan tijdens een weekje vakantie en wat doe je dan: lezen. Het was wel gevarieerd qua genre. Gemiddeld vond ik de meeste boeken wel goed, een echte uitschieter was er niet. Dit waren ze:
De belofte – Damon Galgut
Kort voor haar overlijden dwingt Amor Swarts moeder haar man een belofte af.
Het jonge meisje is daarvan een stille getuige: hun zwarte hulp, Salomé, zal haar eigen huis krijgen, als dank voor jarenlange trouwe dienst. Amors vader heeft echter zijn eigen prioriteiten en de belofte wordt niet ingelost. Na zijn dood ontstaan nieuwe kansen, maar Amors broer en zus blijven zich verzetten: Anton is lafhartig en maakt geen keuzes, Astrid is gefocust op haar eigen gewin. Amor blijft achter met een sluimerend schuldgevoel. Kan zij nog iets uitrichten of is het daarvoor te laat?
De virtuoze Damon Galgut zoomt in en uit alsof hij een filmcamera hanteert. Dat maakt De belofte tot een adembenemende roman waarin de recente geschiedenis van Zuid-Afrika weerklinkt.
Mening: Prachtige geschiedenis die ik vooral beschouw als een familieroman. De compositie is interessant: vier delen, vier leden van een familie, genoemd naar degene die in dat deel overlijdt en om die reden centraal staat qua uitvaart en nalatenschap.
De titel verwijst naar een belofte die de eerste overledene, de moeder, vlak voor haar overlijden heeft gedaan maar die door de erfgenamen niet wordt nagekomen. Of het helemaal waar is weet ik niet zeker, maar gezien de tijd waarin het speelt, circa 1985-2016, zou je het een metafoor kunnen noemen voor de opeenvolgende regimes in Zuid-Afrika die van alles beloven, maar die beloften blijken telkens loos; de bevolking wordt er in al die jaren niets beter van.
Niet gemakkelijk leesbaar, de perspectiefwisselingen zijn veelvuldig en onverwacht, maar toch lukt het wel om overzicht te bewaren, mits je de aandacht erbij houdt.
Sneeuw, hond, voet – Claudio Morandini
De verraderlijke rust van de Alpen door de ogen van een kluizenaar.
Adelmo Farandola heeft het niet zo op mensen. In de zomer zwerft hij door de bergvalleien met als enig gezelschap een praatgrage, chagrijnige oude hond en een jonge bergwachter die hem, zo vermoedt Adelmo Farandola, bespioneert. In hun hut hoog in de bergen sneeuwen Adelmo en de hond tijdens de winter in terwijl de voorraden wijn en brood slinken, brengen ze de tijd door met kibbelen over restjes en discussiëren over wie de ander als eerste op zal eten. De lente brengt een nog sinisterdere ontdekking die Adelmo Farandola’s toch al wankele greep op de werkelijkheid helemaal dreigt te verbreken: de voet van een man die uit de langzaam smeltende sneeuw steekt.
Sneeuw, hond, voet, voor het eerst gepubliceerd in 2015, is het zesde boek van Claudio Morandini. De roman is een literair fenomeen: hij stond in de top vijf van de Italiaanse bestellerslijst, won de Procida-Isola di Arturo-Elsa Morante-prijs en is vertaald in het Engels, Frans, Spaans en Turks.
Mening: Mooi verhaal over hoe het kan zijn als je eenzaam in de bergen woont en de vergeetachtigheid en gekte toeslaat. Dit maakt mij heel benieuwd naar zijn andere boeken!
Dit gaat niet over grasmaaien – Ellen Deckwitz
Gedichten zijn overal: op straat, op gebouwen, in liedjes en films. En ze raken ons en blijven ons soms een leven lang bij, als een troost tijdens duistere nachten of een woordgrapje dat een glimlach oproept. Toch deinzen mensen achteruit als ze het woord poëzie horen: te moeilijk, niks voor mij. Maar het is wél iets voor jou. Ellen Deckwitz legt uit waarom, biedt een helpende hand en neemt je mee langs de vele ontroerende, dramatische, ronduit hilarische en verbeeldingsrijke paden die de poëzie rijk is.
Mening: Maar waarover dan wel? Verwacht geen technische uitleg, geen toelichting op hoe gedichten in elkaar steken of historische ontwikkelingen. Hier en daar is er een glimp van te vinden, maar het zijn vooral voorbeelden van gedichten die haarzelf aanspreken en waarmee ze anderen enthousiast wil maken voor dichtkunst. In de toelichtingen daarop staat Ellen Deckwitz iets te vaak hinderlijk in de weg, maar dat kan nauwelijks verrassen. Ik had er meer van verwacht.
Honger – Knut Hamsun
Knut Hamsun, een van de belangrijkste en meest controversiële schrijvers van de twintigste eeuw, schreef literatuurgeschiedenis met de publicatie in 1890 van deze krachtige, autobiografische roman.
De beroemde roman Honger, over de bittere armoede, honger en wanhoop van een jonge schrijver die in de jaren 1880 in Christiania (vandaag de dag Oslo) in hongersnood leefde, schildert een onvergetelijk portret van een man die door oncontroleerbare krachten tot op de rand van zelfvernietiging gedreven wordt. Hamsun portretteert zowel de fysieke honger als de mentale pijn van de naamloze hoofdpersoon, die vecht voor een plaats in de maatschappij.
De achtergrond van Honger zijn Hamsuns eigen pogingen om te overleven in de winters van 1880-81 en 1885-86. De roman is een klassieker die tot op de dag van vandaag zijn fascinatie heeft behouden. Hamsuns werk heeft veel invloed gehad op de Europese en Amerikaanse literatuur en inspireerde auteurs als Franz Kafka, James Joyce, Ernest Hemingway en Henry Miller.
Mening: Degenen die mij al langer volgen, kunnen weten dat ik een groot liefhebber ben van zijn boeken. Hij is nou zo’n schrijver bij wie ik mijn best moet doen om werk en persoon uit elkaar te houden, want hij is in de laatste fase van zijn leven behoorlijk de mist ingegaan met zijn nazi-sympathieën. Zijn boeken vind ik onweerstaanbaar! Dat geldt zeker ook voor dit boek, waarin de hoofdpersoon het zwaar heeft, letterlijk bijna sterft van de honger, maar die dan weer net op tijd een reddingboei krijgt toegeworpen. Het is meeslepend, je voelt de honger als het ware bijna zelf en voelt medelijden met de haveloze, stinkende bezitloze, die als hij dan eens wat geld heeft moeite heeft om dat voor zichzelf te houden.
De beesten – Gijs Wilbrink
‘Ik wil niet veel zeggen, maar volgens mij ging het al mis met Tom Keller toen die twee ooms hem ’s nachts meenamen naar het bos en hem dingen lietendoen die een jongen van negen nog lang niet zou moeten doen.’
Zo begint De beesten, het romandebuut van Gijs Wilbrink. Het speelt zichaf in de Achterhoek, te midden van motoren, stropers, nertsenfokkerijen en handeltjes die het daglicht niet kunnen verdragen. In dit mystieke grenslandvol geheimen groeit Tom Keller op, jongste telg van de beruchtste familie vande streek, en gezegend met een van God gegeven talent voor de motocross.Als hij jaren later plotseling verdwijnt, komt zijn opstandige dochter terug naar haar geboortegrond om hem te zoeken, met een dramatische familiereünie tot gevolg.
Mening: Heel sterk debuut. De belangrijkste verhaallijn gaat vooral over de disfunctionele familie Keller en die is heel overtuigend. Sterke karakterschetsen, dialogen die goed passen bij de gebeurtenissen en de personen die daar deel van uitmaken. De opbouw is goed, Brouwer werkt toe naar een sterke climax.
Maar niet alleen maar lovende woorden. Het is een debuut en zoals vaker gebeurt, haalt de auteur alles uit de kast en dat zorgt voor verschillende details en gebeurtenissen die wel kleur geven, maar niet veel toegevoegde waarde hebben (denk aan de pastoor die zichzelf bevlekt na sommige biechten, de seksuele intimidatie waarmee een van de hoofdpersonen te maken krijgt, een abrupt afgebroken vrijpartij bij de plaatselijke discotheek en nog zo wat meer). Iets minder hiervan zou het boek alleen maar krachtiger hebben gemaakt, nu doet de auteur er verder niet veel mee.
Maar goed: alles bij elkaar een overtuigend debuut en hopelijk heeft hij genoeg materiaal overgehouden voor een vervolg. Ben benieuwd!
De goede lezer – Damon Young
Met ‘De goede lezer’ stelt de Australische filosoof Damon Young niet de auteur maar de lezer zelf centraal. Want we worden niet als lezer geboren – integendeel: lezen is een kunst die we moeten leren. Maar waarom worden dan alleen auteurs geprezen om hun schrijfkunst en is er voor de lezer nauwelijks aandacht?
In ‘De goede lezer’ onderzoekt Damon Young de kunst van het lezen, en wel aan de hand van klassieke aristotelische deugden als nieuwsgierigheid, geduld, trots en matigheid. Young put hiervoor rijkelijk uit de wereldliteratuur. Met evenveel plezier citeert hij Virginia Woolf, Martin Heidegger en Jorge Luis Borges als de Batman-strips, Winnie the Pooh en de avonturen van Sherlock Homes.
Damon Young weet als geen ander de filosofen en schrijvers die hij bespreekt tot leven te wekken.’ – DE MORGEN
Mening: Ik weet het niet zo goed. Het leest vlot, en bij vlagen is het interessant, maar na een paar weken is er weinig blijven hangen. Dat is meestal niet zo’n goed teken. Geen tijdverlies, maar ook geen aanrader.
Orlando – Virginia Woolf
‘Te lang voor een grap, te frivool voor een serieus boek,’ zo omschreef Virgina Woolf zelf haar inmiddels klassiek geworden roman Orlando. In deze speelse roman beschrijft een biograaf het wonderbaarlijke levensverhaal van de jonge dichter Orlando, die tijdens zijn drie eeuwen durende leven verandert van een man in een vrouw, de wereld over reist en vele avonturen beleeft. Orlando is een sprankelende vertelling en een intense bespiegeling over literatuur, de positie van de vrouw, het verstrijken van de tijd en het omgaan met veranderingen.
Mening: Het moest er natuurlijk een keer van komen. Sinds een tijdje ben ik wat meer bezig met klassieke(re) boeken en schrijvers en dan kun je niet om Virginia Woolf heen. Ik vond het moeilijk om erin te komen en soms ook moeilijk om te volgen, maar dat is geen probleem. Een boek mag een uitdaging zijn. Het behandelt zo veel onderwerpen dat je nauwelijks een beknopte samenvatting ervan zou kunnen maken. Een ding is zeker: het vertelplezier spat van de pagina’s af en ook voor haar geldt dat ik niewusgierig ben naar haar andere boeken. Dat was al zo, maar na dit wonderlijke boek is dat alleen maar toegenomen!
De asielzoeker – Arnon Grunberg
Een beetje humaan uitbuiten, daar doe je de mensen een groot plezier mee. Christian Beck, vertaler van gebruiksaanwijzingen, ontdekt alternatieve vormen van geluk en liefde. Ooit ontmaskerde hij zelfbedrog en illusies terwijl zijn vrouw in de woestijn dieren bestudeerde. Nu leeft hij voor haar. Samen met de nieuwe man van zijn vrouw vlucht hij de werkelijkheid in, omdat de zachte verdoving van de kick, het langzaam vergeten dat je bestaat, een kerker blijkt te zijn.
De asielzoeker is een roman over een man die aan de wetten van de handel probeert te ontkomen. Een tijdlang heeft hij van alles gekocht, nu geeft hij zichzelf weg.
Mening: De hoofdpersoon Christian Beck, niet die van de titel, is een uitermate naargeestig persoon die niet alleen uit zichzelf alles heeft laten verdwijnen wat op leven lijkt, maar dat ook bij zijn naamloze partner, Vogel, voor elkaar heeft gekregen. Waarom zij bij hem is gebleven is misschien wel het grootste raadsel van dit boek.
Het verhaal vind ik vrij vervelend, maar ik krijg het gevoel dat het niet vooral daarom draait, maar dat het een handige kapstok is voor Grunberg om het boek vol te plempen met aforismen en andere ‘wijsheden’. Beetje te veel van het goede. De humor, die ook aan die kapstok hangt, is bij vlagen wel aardig, maar af en toe ook erg gezocht. Doseren is niet zijn grootste kwaliteit, blijkbaar. Grunberg noemde dit boek de beste entree tot zijn oeuvre. Hmmm, ik ben nog niet overtuigd, misschien dat een volgend boek, welke weet ik nog niet, dat wel voor elkaar krijgt.
Samengevat: dat was het weer voor deze maand. Er zaten geen echte tegenvallers tussen, hoewel ik van sommige boeken hogere verwachtingen had. Als het gaat om positieve uitschieters moet het vooral van de twee klassiekers komen, die steken er wel bovenuit. Als lichtpuntje wil ik nog eens wijzen op het debuut van Gijs Wilbrink, heerlijk boek.
De komende tijd zal ik weer wat vaker recensies plaatsen, uitgevers hebben blijkbaar de weg naar mijn brievenbus weer gevonden. Niet vervelend!
De overzichten van voorgaande maanden via deze link
De maandverslagen van juli 2017 tot en met februari 2022 via deze link
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Bij “de belofte” moet je inderdaad je aandacht er wat bijhouden maar het is geweldig. Wat me opviel naast wat jij zegt : tijdens het lezen geeft Galgut je ook een inkijk in zijn schrijfproces. Dat moet je maar kunnen.