Eindeloze zoektocht
De grond is schraal, middelen zijn er nauwelijks en het gezin waarin de hoofdpersoon Håkan opgroeit is nauwelijks in staat om te overleven. Het leven op het Zweedse platteland in het midden van de negentiende eeuw was zwaar. Als zich een buitenkansje voordoet dan koopt vader twee passagebiljetten voor Håkan en zijn vier jaar oudere broer Linus voor de reis naar het beloofde land, Amerika. Een bestemming ver weg in de hoop op een betere toekomst. Het thema van In de verte, de debuutroman van Hernan Diaz, geboren in Argentinië, opgegroeid in Zweden en die woont en werkt in New York, is niet nieuw. De uitwerking wel.
Het begint op een boot
In de verte begint op een schip dat in het pakijs is vastgelopen. Eén van de opvarenden neemt een duik in het ijskoude water. Hij wordt herkend. Het blijkt de inmiddels legendarische Hawk te zijn, de bijnaam van Håkan. Bij de andere opvarenden komen de verhalen naar boven. Over een broeder die hij zou hebben doodgeknuppeld, of een zwarte beer heeft gedood zonder wapens. Of was het een bergleeuw? Is hij opperhoofd geweest bij de indianen en is hij zo aan zijn naam gekomen? En waarom loopt hij zo raar; is dat omdat men zijn voeten heeft gebrandmerkt?
Wat er van die verhalen waar is kan maar één man weten. Als hij zich bij het gezelschap heeft gevoegd begint hij te vertellen.
“Die dingen zijn voor het overgrote deel gelogen.
Niet allemaal. Het overgrote deel. Mijn naam. Håkan. Ik kende nog geen Engels toen ik hier kwam. Als mensen me vroegen hoe ik heette, antwoordde ik Håkan. Dan vroegen ze, Hawk kan? Wat kan Hawk?”
En dan doet hij zijn verhaal.
Het eindigt op dezelfde boot, maar intussen is er veel verteld
Hij begint bij het begin, het leven in Zweden en de reis naar New York. De eerste etappe eindigt in Portsmouth en daar gaat het mis. In de enorme drukte raakt hij zijn broer kwijt. In paniek gaat hij maar aan boord van een schip naar Amerika, maar in plaats van “Nujårk” is de bestemming San Francisco, helemaal aan de andere kant van het land.
Eenmaal aangekomen komt hij onder de hoede van een Engelstalig immigrantengezin. Hij laat zich overhalen bij hen te blijven. Hij is hulpeloos, jong, kent de taal niet en heeft geen keuze. Het duurt niet lang voordat de omstandigheden veranderen. Het is slechts het begin van een reis zonder einde, een zoektocht naar zijn broer Linus, die vast wel in New York zal zijn. Hij heeft geen idee waar het ligt. In de verte, dat is zeker.
Onderweg ontmoet hij allerlei vreemde mensen. Hij wordt “gevangen” gehouden door een vrouw die niet zonder reden een voile draagt en hem gebruikt voor haar pleziertjes. Håkan trekt een tijdje op met een natuurvorser die de evolutie onderzoekt. De grootste impact heeft zijn tijdelijke aansluiting bij een karavaan waar hij de boeman moet spelen uit naam van de leider. Wat hier gebeurt bepaalt voor een groot deel de rest van zijn leven.
Vervolgens maakt hij een aantal jaren in volstrekte, zelfgekozen eenzaamheid door. Ook hieraan komt een eind en hij besluit om zijn zoektocht naar Linus te hervatten.
Over legendevorming en ontwikkeling
Hoe zou je In de verte kunnen duiden? Als een zoektocht, queeste, odyssee? Dat lijkt voor de hand te liggen. In zekere zin is het ook een ontwikkelingsroman, in meerdere opzichten.
Håkan is aanvankelijk jong en onervaren. De taal is hem vreemd, iets dat overigens op prachtige wijze door Hernan Diaz in het verhaal is verwerkt. Hij weet zich nauwelijks te redden omdat hij altijd onder de hoede werd genomen door zijn oudere broer. Maar hij leert. De taal weet hij zich eigen te maken en van alle mensen die hij onderweg ontmoet steekt hij wel wat op. Zo veel dat hij in staat is om zichzelf jarenlang in leven te kunnen houden in een onherbergzaam gebied waar hij alleen is. De kleine jongen wordt groot, ook in letterlijke zin, zo groot dat hij altijd zal worden herkend. Net als de verhalen die over hem rondgaan, ze worden alleen maar groter en groter. En er is toch slechts één persoon die de verhalen echt op waarde kan schatten. Håkan zelf.
In de verte is een bijzonder fascinerende roman. De hoofdpersoon is onvergetelijk. De zoektocht op zichzelf is niet zo interessant, dat zijn wel de personen die hij ontmoet en hetgeen hij onderweg beleeft. De landschapsbeschrijvingen zijn prachtig, de sfeer is mooi neergezet. Maar de eenzaamheid van Håkan overheerst alles, de levende legende die zich steeds beter weet te redden maar die nooit over het gemis van zijn broer heen weet te komen.
Roman
Atlas Contact
19 februari 2019
Paperback
331
Ronald Vlek
9789025453879
