Blinde wereld – Ellen Heijmerikx


Bitterheid om verloren jeugd

Ellen Heijmerikx is opgegroeid in een streng religieus gezin. Haar vader had een belangrijke rol in een tamelijk kleine en gesloten religieuze gemeente, de Noorse broeders, een gemeente waarin de mannen het voor het zeggen hebben en de vrouw ondergeschikt is. Een gemeente die extreme standpunten huldigt als je moet je zoon tuchtigen omdat de bijbel dat zegt. Een gemeente waarin naar buiten toe de schijn wordt opgehouden, terwijl achter de façade van vroomheid en rechtschapenheid een wereld schuilgaat van hypocrisie, seksueel misbruik, neerbuigendheid en onderdrukking.

Blinde wereld gaat over Kieke, een meisje dat gebaseerd is op de persoon van de schrijfster, hoewel het boek, ondanks een aantal overeenkomsten tussen beiden, geen autobiografie mag worden genoemd. Het is wel waarheidsgetrouw.
Kieke heeft inmiddels ruimschoots de jeugdjaren achter zich gelaten. Afwisselend speelt het verhaal zich af in het verhaalheden en in de vroegere periode rondom haar uittreden. In de terugblikken schetst wordt een beeld geschetst van een meisje dat de leefomstandigheden aanvankelijk nog als gewoon ervaart. Naarmate zij ouder wordt gaan bepaalde zaken wel opvallen, vooral door haar contacten met de wereld buiten de gemeente. Ook al ben je onderdeel van een strenge religieuze gemeente, het is onvermijdelijk dat je tijd doorbrengt in een meer wereldse omgeving.
De aantrekkingskracht van het wereldse leven wordt steeds groter op Kieke en op haar broer, Job. Laatstgenoemde heeft een uitgesproken haat opgebouwd ten opzichte van zijn ouders, vooral zijn moeder moet het daarbij ontgelden. Op een bepaald moment wordt het Job teveel en hij verlaat het ouderlijk huis, verbreekt alle banden, en treedt uit uit de gemeente. Kieke heeft het er enorm moeilijk mee. Zij slingert heen en weer tussen de vertrouwde wereld met haar familie en vriendinnen en de aantrekkingkracht van die andere wereld waar Job nu deel van uitmaakt.

Toch besluit zij uit te treden. Een belangrijke aanleiding daarvoor is dat zij vals wordt beschuldigd; zij zou door haar sturende opmerkingen een meisje zo aan het wankelen hebben gebracht dat het meisje zelfmoord pleegt. In werkelijkheid is er iets heel anders aan de hand. Een van de getrouwde vrome broeders heeft zijn gore fikken niet kunnen thuishouden en heeft het meisje misbruikt. De hypocriete beschuldigingen aan het adres van Kieke zijn bedoeld om de aandacht af te leiden van het gedrag van de betreffende broeder. Dit is voor haar de druppel.
Helemaal los van de gemeente komt zij niet. Het gif is diep in haar geest doorgedrongen, de valse moraal van de gemeente speelt haar nog jaren parten. Daarnaast worden geregeld openlijke en heimelijke pogingen gedaan om Kieke weer terug te halen, met tegengesteld effect. De afkeer wordt alleen maar groter.

Blinde wereld heeft een hele bittere toon. De auteur heeft er in verschillende interviews geen geheim van gemaakt dat haar bitterheid zich vooral richt op het feit dat zij geen jeugd heeft kunnen hebben zoals andere meisjes. Zij beschouwt het als een verloren jeugd waarvan je nooit meer de kans krijgt om het over te doen. Simpele dingen als het dragen van broeken, met je haar doen wat je goeddunkt, uitgaan, dansen, televisiekijken waren er voor haar niet bij. De wetten van de gemeente lieten dat niet toe, elke vorm van buitenissigheid was taboe.

De stijl is heel dwingend en sober, haast kleurloos, en toch indringend en aangrijpend. Zij wisselt de korte hoofdstukken af in verhaalheden en verleden en houdt er flink de vaart in.

De auteur weet een verontrustend beeld te schetsen van een meisje dat een koude en liefdeloze jeugd heeft doorgemaakt waarin alledaagse pleziertjes taboe waren. Blinde wereld is een aangrijpend en beklemmend boek dat uitstekend de verstikkende mores van een kleine religieuze gemeente schetst. Het getuigt haast van heldenmoed om afstand van die wereld te nemen, het is zelfs een welhaast bijzondere prestatie om toch nog met een zekere ingetogenheid terug te kijken op die bittere jeugd.

Blinde wereld Boek omslag Blinde wereld
Ellen Heijmerikx
Roman
Nieuw Amsterdam
2009
Paperback
221

Share