Ga heen, zet een wachter – Harper Lee

 

Komt niet goed uit de verf

Het is soms best lastig om een boek zelfstandig te beoordelen, soms ontkom je er niet aan. Spaar de spotvogel van Harper Lee is een absolute topper. Van het qua publicatiedatum tweede boek van haar, Ga heen, zet een wachter was het niet de bedoeling dat het zou worden uitgebracht. Haar  uitgever wees het af en met het manuscript is lange tijd niets gedaan. Jaren later bleek dat het bewaard is gebleven en kwam het alsnog tot publicatie. Er is veel kritiek op dit boek, maar die richt zich vooral op de ontheiliging van Atticus Finch. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het ook op andere punten minder scoort, maar is het daarmee dan een slecht boek? Ja, als je het tegen elkaar afzet, dat valt wel mee als je het op zichzelf beoordeelt.

Lees verder

Ga heen, zet een wachter
Harper Lee
Roman
De Bezige Bij
2015
Hardcover
269
Ko Kooman
9789023497820
Share

Harper Lee

Nelle Harper Lee (Monroeville, 28 april 1926 – aldaar, 19 februari 2016 was een Amerikaans schrijfster. Zij is vooral bekend geworden door de roman To Kill a Mockingbird uit 1960, die een Pulitzerprijs won in 1961. Het boek werd in het Nederlands vertaald als Spaar de spotvogels.

Lees verder

Share

Spaar de spotvogel – Harper Lee


Aangrijpend en helaas nog steeds actueel

Tot de plotselinge ontdekking van een manuscript dat in 2015 is uitgebracht met als titel Go set a watchman leek het erop dat het oeuvre van Harper Lee slechts uit één enkel boek zou bestaan: Spaar de spotvogel (To kill a mockingbird). Feitelijk is dat nog steeds het geval nu is bevestigd dat het manuscript een vroege versie was van deze prijswinnende klassieker.

Lees verder

Spaar de spotvogel Boek omslag Spaar de spotvogel
Harper Lee
Roman
De Bezige bij
Augustus 2015
Hardcover
366
Ko Kooman

 

Spaar de spotvogel is een ontroerende en hartverscheurende roman over onrecht in het diepe zuiden van de Verenigde Staten.

Het jonge meisje Scout Finch en haar oudere broer Jem worden zich bewust van de grove ongelijkheden die er heersen tussen blank en zwart. Ze krijgen er direct mee te maken wanneer hun vader de advocaat Atticus alles riskeert om een zwarte man te verdedigen die ten onrechte wordt beschuldigd van de verkrachting van een blank meisje.

Spaar de spotvogel verscheen voor het eerst in 1960 en geldt als een van de grootste klassiekers uit de Amerikaanse literatuur van de twintigste eeuw. Het werd bekroond met de Pulitzer Prize en is uiterst succesvol verfilmd. Spaar de spotvogel is in meer dan veertig talen vertaald en er zijn wereldwijd meer dan dertig miljoen exemplaren van het boek verkocht.

Share

Het zit hem in de

Zomaar een zin uit Spaar de spotvogel van Harper Lee.

“Beneden ons hielden de toeschouwers collectief hun adem in en bogen zich naar voren. Achter ons deden de negers hetzelfde”.

Tientallen keren komen vergelijkbare zinnen met “de negers” voor in dit meesterwerk. De eerste keer viel het mij nauwelijks op, de tweede keer enigszins en elke volgende keer werd het steeds opvallender. En uiteindelijk voelde het ook steeds ongemakkelijker en schrijnender.

Waarom eigenlijk?

Ik beken: ik typeer mensen ook (soms te) gemakkelijk op uiterlijkheden, het is niet anders en het heeft niet als doel of bijbedoeling om te beledigen, stigmatiseren of discrimineren. Kale, baardaap, inktvlek (iemand met een overdaad aan zichtbare tatoeages), brillenman (ben zelf brildragend, en toch), krullenbol, zijn daar voorbeelden van.

Waarom? Voorbeeld. Als je iemand moet aanduiden die deel uitmaakt van een (grote) groep helpt het niet als je die persoon omschrijft als iemand die rechtop loopt, twee benen, een neus en twee ogen heeft en andere gemene delers. Dat kan vrijwel ieder mens zijn en is dus niet onderscheidend. Uiterlijkheden kunnen dat wel zijn, onderscheidend. Dat is anders dan discriminerend of stigmatiserend.

Vermoedelijk ben ik niet de enige die zo doet en denkt. Sterker nog: ik kan mij geen mens voorstellen die dat niet doet en nooit heeft gedaan.

Neger is ook zo’n typering. Niet kwaad bedoeld. Zolang er rappers zijn die het woord (nigger) als een soort geuzennaam behandelen kun je nog denken, het kan niet veel kwaad. Maar dat kan het wel. Zeker als je er een categorie van maakt en die mensen daardoor mogelijk niet meer als individuen ziet. Dan kun je meerdere negers bij elkaar DE negers noemen en beland je op een hellend vlak.

De nazi’s begrepen dat goed. De joden, Het Jodenvraagstuk, het zijn woorden die gevaarlijk zijn omdat ze niet meer over personen gaan maar over een categorie. De, het. Mensen worden anoniem gemaakt en zijn alleen nog maar onderdeel van een categorie. Endlösung is het eindpunt van dat hellende vlak.

Harper Lee heeft dat ook goed begrepen. Door te laten zien dat een groot deel van de bevolking van Alabama in de jaren dertig mensen met een kleurtje consequent DE negers noemde. Dat het daardoor verrekte gemakkelijk werd om neerbuigend, stigmatiserend en discriminerend over hen te doen. Met alle gevolgen van dien.

Ze laat op subtiele wijze (zonder er telkens de nadruk op te leggen) zien wat het gevaar daarvan is. Alleen al daarom verdient dit boek het predicaat meesterwerk. Alleen al daarom zou het verplicht leesvoer moeten zijn voor mensen die alleen maar in hokjes kunnen denken.

 

 

Share

Het zit hem in de

Zomaar een zin uit Spaar de spotvogel van Harper Lee.

“Beneden ons hielden de toeschouwers collectief hun adem in en bogen zich naar voren. Achter ons deden de negers hetzelfde”.

Tientallen keren komen vergelijkbare zinnen met “de negers” voor in dit meesterwerk. De eerste keer viel het mij nauwelijks op, de tweede keer enigszins en elke volgende keer werd het steeds opvallender. En uiteindelijk voelde het ook steeds ongemakkelijker en schrijnender.
Waarom eigenlijk?

Lees verder

Share