Aardige mensen, hardvochtig land
Holland zeggen en Nederland bedoelen, het wringt. Datzelfde vind ik ook van de titel van het boek De val van Amerika terwijl het over de Verenigde Staten gaat. Tegelijkertijd snapt iedereen wel wat Michael Persson bedoelt. Maar een land met Verenigde in de naam met zulke scherpe tegenstellingen, zich manifesterend in de verkiezingsretoriek en -uitslagen, begint langzaamaan ook wel een beetje lachwekkend te worden, als het niet zo treurig zou zijn. Dan toch liever Amerika.
Explosieve situatie in een verdeeld land
Persson eindigt de inleiding van zijn boek met deze woorden, die aanduiden hoe explosief de situatie is:
“Amerika wordt vaak een experiment genoemd. Het staat voor een van de grootste proeven uit zijn geschiedenis.
Dit boek beschrijft het mengsel. Als het niet ontploft zal dat ook na de verkiezingen van 2020 nog bestaan.”
Nu, vers van de pers, de verkiezingsuitslag bekend is moeten we nog maar afwachten hoe het de komende tijd zal verlopen. Want het land is tot op het bot verdeeld. Het presidentschap in de afgelopen jaren is daarvan niet de oorzaak, wel een gevolg dat de tegenstellingen ook nog eens enorm heeft vergroot.
In De val van Amerika laat Persson zien wat er is geworden van het land waar een groot deel van de wereld lang naar heeft opgekeken, maar dat in de loop der jaren op allerlei terreinen aan is afgegleden. Het zakt op allerlei ranglijsten weg: onderwijs, gezondheidszorg, infrastructuur, segregatie, financiële slagkracht, noem maar op.
De misschien wel zinnigste opmerking kwam in 2015 uit de mond van Trump, jawel: “Amerika, het uitverkoren land, is een derdewereldland geworden.” Vijf jaar later is het er bepaald niet beter op geworden. Een probleem benoemen is gemakkelijker dan het oplossen.
Geen droomland
Persson vertrok in 2015 als correspondent voor de Volkskrant. Hij wilde verhalen schrijven over hoe het nou ook weer was met die Amerikaanse droom. Misschien was hij nog wel wat naïef maar van een droomland bleek geen sprake. In de verste verte niet. Gaten in de wegen, bruggen die op instorten staan of al zijn bezweken, gezondheidszorg die voor velen onbetaalbaar is, hetzelfde geldt voor onderwijs. Mensen die meerdere baantjes nodig hebben om in leven te blijven, mensen die hun wijken uit worden getreiterd om gentrificatie mogelijk te maken ten voordele van gewetenloze zakkenvullers, onveiligheid op straat, het is te veel om op te noemen.
Als je het zo op een rijtje ziet is het een en al negativiteit. Wat Persson heel goed laat zien is dat het zo anders kan zijn als je met individuen te maken krijgt. Tijdens zijn rondreis treft hij in meerderheid Amerikanen aan wie hij positieve herinneringen bewaart. Ze kunnen verrassend behulpzaam als je in moeilijke omstandigheden bent beland. Ze zijn dan gastvrij, enthousiast, vriendelijk en vaak onverwoestbaar optimistisch. Tegenslagen zijn er om te overwinnen, in een beroerde situatie maak je er het beste van, er is altijd wel een beetje vertrouwen in de toekomst.
Een voorbeeld waarin veel daarvan samenkomt. In een klein industriestadje had Trump toegezegd dat er geen banen verloren zouden gaan. Als een paar jaar later toch vrijwel alle werkgelegenheid is verdwenen omdat het elders goedkoper kon, is de conclusie niet dat hij zijn woord niet heeft gehouden maar dat er dankzij hem toch maar mooi wat werkgelegenheid behouden is gebleven. Het verklaart (deels) dat zo veel mensen vertrouwen in hem hebben gehouden.
Raadselachtig en fascinerend
Echt doorwrochte analyses zijn niet te vinden in De val van Amerika. Persson geeft vooral veel impressies en beschrijft allerlei ontwikkelingen. Het is informatief en gevarieerd genoeg om zelf je conclusies te kunnen trekken.
Het is een land vol tegenstrijdigheden en tegenstellingen. Op raciaal gebied, er gaapt een enorme kloof tussen arm en rijk en tussen stad en platteland, tussen heel conservatief en ultramodern. Stad en platteland verschillen van elkaar als dag en nacht.
De meerderheid wordt gevormd door veelal aardige mensen, aldus Persson. En dat maakt het ook tot een raadselachtig en fascinerend land. Misschien is de centrale vraag in De val van Amerika degene die hij aan het begin al stelt:
“Het is het grootste mysterie van Amerika: hoe komt het toch dat zulke aardige mensen er zo’n hardvochtig land van hebben gemaakt?”
Dat is een vraag waarop een antwoord nauwelijks mogelijk is. Het is net zo’n groot raadsel als het woord Verenigde als naam van een land dat zo diep verdeeld is. Maar goed, het land heeft in het verleden meermaals aangetoond over een grote veerkracht te beschikken. Of dat nu ook nog genoeg zal zijn om de val te stuiten zal de toekomst moeten uitwijzen.
—
Non-fictie
Balans
2020
Paperback
334
9789463821117
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Helemaal mee eens dat de mensen in Amerika zo vaak zo enorm vriendelijk zijn. Evenwel, er bestaat geen volk dat slechter geinformeerd is in de hele wereld! En dommer! Geloof me, ik heb er vijf jaar gewoond!
Ik kan er niet over oordelen, ik ga af op anderen. Als je er vijf jaar hebt gewoond dan lijkt mij dat je er voldoende ervaring mee hebt opgedaan om er iets zinnigs over te zeggen.