Voorkennis gewenst
Het is hard werken als je Augustus van John Williams wilt kunnen volgen als je kennis van de Romeinse tijd beperkt is. Het is ook niet zozeer een behoefte aan het opdoen van kennis daarover dat ik dit wilde lezen, wel de positieve herinneringen aan Stoner en Butcher’s Crossing. En dat was even wennen want dit is een boek dat in geen enkel opzicht vergelijkbaar is met die twee.
Augustus is geen verhaal in lijn. Het springt heen en weer in de tijd, ruwweg vanaf het overlijden van Julius Caesar, 44 voor, tot en met de epiloog in 55 na Christus. Het is opgebouwd uit een bonte verzameling van fictieve brieven, officiële documenten, dagboekverslagen en allerlei andere schriftelijke uitingsvormen. De persoon over wie het gaat komt lange tijd niet zelf aan het woord, de documenten gaan over hem. Er is één langere passage die wel door hem geschreven is. Dat vormt het derde deel van dit boek en is een lange brief aan Nicolaus van Damascus die hij schrijft als de dood nabij is. Het is een ontroerende terugblik op zijn leven dat, voor zover nodig, veel verheldert van wat tijdens zijn leiderschap is gebeurd.
Jongeling groeit uit tot machtig man
Bij de moord op Julius Caesar is de hoofdpersoon 18 jaar oud. Augustus is door hem aangewezen als zijn opvolger. Rome is een wespennest, een stad die tot op het bot verdeeld is en het heeft te maken met een machtsvacuüm. Door zijn leeftijd en zijn achtergrond nemen de hoge heren hem niet serieus. Daarnaast heeft hij ook nog een financieel probleem. Als onderdeel van zijn nalatenschap heeft Julius Caesar aan elke Romein driehonderd zilveren munten beloofd.
Met behulp van zijn paar trouwe vrienden slaagt hij er langzaam maar zeker in om de touwtjes in handen te krijgen. Hij beschikt over politiek en strategisch inzicht en weet behendig gebruik te maken van de verdeeldheid bij zijn rivalen. Op beslissende momenten is hij genadeloos dan wel genadig. Daarnaast helpen geluk en toeval ook een handje. Gedurende zijn bewind wordt de eenheid hersteld, groeit het Romeinse Rijk uit tot het een kolossale omvang heeft. Er is sprake van een zekere rust en de welvaart neemt toe. Een opvallend detail is dat Augustus een groot deel van zijn leven te maken heeft gehad met gezondheidsproblemen. Dat moet hem gehinderd hebben in zijn functioneren en als je dan ziet wat hij heeft weten te bereiken dwingt dat een zekere mate van bewondering af.
Lastig om te lezen maar bewondering voor de opbouw
Zoals gezegd is het nogal lastig om greep te krijgen op de gebeurtenissen. Dat komt door de tijdsprongen maar zeker ook door de grote afwisseling van de personen die aan het woord komen. Gaandeweg wordt het beeld helderder, maar als je het echt wilt kunnen volgen is enige hulp van bijvoorbeeld Wikipedia dringend gewenst.
Je zou je kunnen afvragen hoe dicht Williams bij de waarheid blijft. In een opmerking aan het einde geeft hij zelf aan dat hij de volgorde van gebeurtenissen hier en daar heeft aangepast en hij zelf een en ander heeft verzonnen. Is dat belangrijk? Misschien voor kenners maar je kunt je tegelijkertijd afvragen in hoeverre de overlevering wel betrouwbaar is. Ook dat zal onvermijdelijk een zekere mate van gekleurdheid en subjectiviteit bevatten.
Hoe dan ook. Op een heel bijzondere manier heeft Williams een beeld weten te schetsen van Augustus. Grotendeels door anderen over hem te laten schrijven op een manier die zo geloofwaardig is dat het ook zomaar de geschiedenis zou kunnen zijn. Toch gaat mijn bewondering voor hetgeen Williams heeft geproduceerd eerder uit naar de vorm van Augustus dan naar de leesbaarheid. Het is af en toe wel even doorbijten, daar is niks mis mee, toch is het af en toe een beetje geworstel.
—
Roman
Lebowski
2014
Hardcover
430
Edzard Krol
9789048820603
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.