Bij vlagen vermakelijk, soms pijnlijk
Het is lastig om in te schatten of het er bij een Japanse multinational echt zo aan toe gaat als Amélie Nothomb beschrijft in Met angst en beven. Uit alles kun je opmaken dat zij het aan den lijve heeft ondervonden maar of het exemplarisch is voor het gehele Japanse bedrijfsleven kun je niet weten. Ook daar zullen er verschillen zijn, zoals geen enkel land homogeen is en elk bedrijf qua cultuur in zekere zin uniek is. Hoe dan ook, het is een boeiende variatie op het subgenre kantoorroman.
Weggepromoveerd tot toiletjuffrouw
In Met angst en beven beschrijft Amélie hoe zij komt te werken bij Yumimoro, een multinational met een sterk hiërarchische cultuur. Vanaf het begin gaat het mis met de Belgische Amélie. In plaats van zich te melden bij de receptie gaat ze direct naar de verdieping waar zij moet zijn. Dat is een verkeerde binnenkomer. Het is haar duidelijk dat haar plaats onderaan de ladder is en dat er heel wat managementlagen zijn. Haar eerste opdracht is eenvoudig: een Engelse brief schrijven, een reactie op een uitnodiging om te gaan golfen. Elke versie wordt door haar chef botweg afgekeurd en verdwijnt in de prullenbak. Geen hoopvolle start.
De volgende klusjes zijn al net zo zinloos. Dan neemt zij initiatief: zij gaat alle kalenders bijwerken naar de juiste datum. Blijkbaar doet niemand dat uit zichzelf en als het niet wordt opgedragen dan gebeurt er dus niks. Men gedoogt dit. Een volgend initiatief pakt helemaal fout uit. Het resultaat is dat men haar vervolgens steeds een ander soort werk geeft. Maar er is een probleem: zelfs de simpelste opdrachten mislukken bij haar. Uiteindelijk krijgt zij de rol van toiletjuffrouw en zelfs dat gaat haar niet zonder problemen af.
De kwelling resulteert in de geboorte van een schrijfster
Over Met angst en beven valt verder weinig te vertellen. Het is schetsmatig, de karakters lijken meer karikaturen dan mensen van vlees en bloed. Thematisch is het niet spannend en er is niet veel om op door te kauwen. Is het dan een slecht boek? Nee, geenszins. Het is vermakelijk, een bij vlagen komische parodie (hoop ik dan maar) en het leest heel gemakkelijk. En het is dun, net wat meer dan honderd pagina’s.
In welke mate je het serieus moet nemen is de vraag. Werken in een omgeving als die zij hier beschrijft is geestdodend, bij momenten kwellend, bijvoorbeeld als bazen menen om ondergeschikten uit te moeten kafferen in bijzijn van vele anderen. Het is een extreme variant van naar boven likken en naar beneden schoppen. Vermoedelijk zit er wel een kern van waarheid in. Het is soms ook pijnlijk, bijvoorbeeld als duidelijk wordt dat de aantrekkelijke cheffin van Amélie is gedoemd tot eenzaamheid omdat zij de huwbare leeftijd van circa 25 al voorbij is.
Hoe vergaat het Amélie? Zij schikt zich in haar lot en dient haar jaarcontract uit. Zij zal het niet verlengen en keert terug naar Europa. Een jaar later verschijnt haar debuutroman, Hygiëne van de moordenaar. Een schrijfster is geboren.
Roman
Van Halewijck
2005
Hardcover
105
Marijke Arijs
9789056176334
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.