Dystopie, liefdesverhaal en valse toekomstmuziek
Michel Faber (1960) is een in Nederland geboren schrijver die vanaf 1967 in Australië heeft gewoond en vervolgens in 1993 met zijn tweede vrouw naar Schotland is geëmigreerd. In 1998 verscheen zijn eerste verhalenbundel, Gods speelgoed, twee jaar alter gevolgd door de roman Onder de huid. Zijn werk kun je niet in een hokje stoppen, het bevat thriller, horror en sciencefictionelementen. Vooral dat laatste element is duidelijk zichtbaar in zijn roman uit 2014, Het boek van wonderlijke nieuwe dingen, dat voorzien is van de nodige diepgang.
Missie op een verre planeet
Het boek van wonderlijke nieuwe dingen begint bijzonder. Hoofdpersoon is dominee Peter Leigh die met zijn vrouw op weg is naar het vliegveld. Hij vertrekt, op weg naar een bijzondere missie. Zij dringt aan op een vrijpartij, het is de laatste kans daarop. Omdat de tijd dringt doen zij het even snel in de auto. Het is er wel een met gevolgen zal later blijken.
Peter wordt opgewacht en daarna gaat het snel. Hem staat een reis van ongeveer een maand te wachten naar een verre planeet. Hij zal die maken in een soort comateuze toestand en vlak voor aankomst ontwaken. Peter komt terecht op een planeet waar het bloedheet en vochtig is. Er is een basis waar hij de vervanger is van een in het niets verdwenen voorganger. Zelfs daar hebben de bewoners blijkbaar behoefte aan geestelijke bijstand.
Er is meer, er is een plukje oorspronkelijke bewoners, weliswaar op flinke maar niet onoverbrugbare afstand. Met hen is een soort merkwaardige band ontstaan. In ruil voor overbodige medicijnen (waartoe eigenlijk?) krijgen de mensen middelen om voedsel van te maken. Peter ziet het als zijn missie om deze bewoners tot het christendom te bekeren. Er is een soort van communicatie mogelijk met deze wezens. Hij brengt hen het geloof middels een boekwerk, een uittreksel van de bijbel, dat die wezens Het boek van wonderlijke nieuwe dingen noemen.
Dystopie op afstand
Terwijl hij daar steeds beter gewend raakt aan de gang van zaken en hij gaat geloven in zijn missie blijkt het op aarde helemaal mis te gaan. Hij heeft af en toe contact met zijn vrouw Bea en via haar hoort hij hoe de toestand op aarde snel verslechtert. Er is sprake van klimaatrampen, economische chaos en de mensheid vervalt in barbarij. Het wordt daardoor langzaamaan wel duidelijk wat de belangrijkste achtergrond is van deze missie.
In zekere zin blikt Het boek van wonderlijke nieuwe dingen vooruit naar een toekomst die misschien dichterbij is dan we denken. Zo lekker gaat het niet op aarde hoewel het vooralsnog minder erg is dan hier wordt geschetst. Er gaan ook geluiden op om te onderzoeken of leven op een andere planeet mogelijk is, als een nevenvestiging van de aarde. Dat lijkt ook verre toekomstmuziek en het zal misschien ook wel nooit gebeuren. Laten we er even van uitgaan dat het wel mogelijk is, dat is uiteraard het uitgangspunt van deze roman, dan kun je je afvragen of het wel de moeite waard zal blijken. Het leven op de basis is saai, routineus, eigenlijk is er geen zak te beleven. Het vermaak moet komen van afgezaagde muziek uit het midden van de twintigste eeuw. Zal zelfredzaamheid mogelijk zijn? Het is een niet te beantwoorden vraag.
Het kan haast niet anders dan dat de mensen aldaar van een bepaald slag zijn. Op aarde hebben zij om verschillende redenen niet veel meer te zoeken. Er is meestal geen enkele hechting meer met de achterblijvers. Een uitzondering hierop is Peter. Hij is getrouwd, uitzonderlijk, en heeft aanvankelijk nog veel behoefte aan contact met zijn vrouw. Vervreemding ligt op de loer. Hij gaat steeds meer op in zijn missie.
In meerdere opzichten een prachtboek!
Het toekomstelement in Het boek van wonderlijke nieuwe dingen is op zich al reden genoeg om dit boek te lezen. Zijn relatie met Bea zorgt ervoor dat het een hele bijzondere ervaring wordt.
Ergens halverwege is er een flink deel waarin ogenschijnlijk weinig gebeurt. Peter reist wat heen en weer en verblijft dan weer vijftien aardse dagen, wat overeenkomt met vijf dagen op die planeet, in Freaktown bij de Oasiërs (een gangbare aanduiding onder de mensen aldaar) en op de basis. Het is na het vlotte begin even wennen maar het past uitstekend in het verhaal. Zonder het te benadrukken toont Faber het contrast tussen het routineuze, vrij tempoloze leventje van de ruimtereizigers en de sneltreinvaart waarmee de ontwikkelingen op aarde elkaar opvolgen.
Dat interesseert de meesten niet zo en dat geldt ook voor Peter. Wat op aarde gebeurt doet hem weinig, zijn interesse gaat uit naar zijn missie en langzaam steeds meer naar een vrouw aldaar. De wanhoop van Bea wordt groter, de schreeuw om zijn aandacht klinkt steeds luider en dat komt ook door de gevolgen van die laatste vrijpartij. Dan komt hij onvermijdelijk voor een keuze te staan en dat valt niet mee.
Om meerdere redenen is Het boek van wonderlijke nieuwe dingen een interessant, meeslepend en tot nadenken stemmend boek dat ook nog eens heel goed is geschreven. Het maakt mij nog benieuwder naar zijn andere boeken dan ik al was.
Literatuur
Podium
2015
Hardcover
639
Harm Damsma, Niek Miedema
9789057596902
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.
Dit is één van mijn lievelingsboeken! Mooi dat jij er ook zo van genoten hebt.