Lavery & Zoon – Jo Browning Wroe

 

De gevolgen van een ramp

De hitserie The Crown heeft heel wat memorabele scènes opgeleverd. Een daarvan is de episode met daarin de ramp in Aberfan. Een afvalberg van een steenkoolmijn werd instabiel, verschoof daardoor en bedolf een deel van het dorp, waaronder een school. Onder de 144 slachtoffers waren 116 kinderen. Koningin Elizabeth bezocht het gebied pas na ruim een week. Waarom ze daarmee zo lang heeft gewacht zal een raadsel blijven, zoals zo veel koninklijke zaken. Later heeft ze het gebied nog vier keer bezocht. Deze ramp vormt het decor aan het begin en het einde van Lavery & Zoon, de debuutroman van Jo Browning Wroe, docent Creative Writing in Cambridge.

Moederskindje William als splijtzwam

De centrale figuur in Lavery & Zoon is William Lavery. Hij was acht toen zijn vader overleed. Zijn moeder klampt zich aan haar enige kind vast en tussen hen ontstaat een ongezond hechte band. Browning Wroe illustreert dat bijvoorbeeld met kleine voorvallen, zoals zijn dagelijkse inspectie van haar gestifte lippen. Als zij daarmee is uitgeschoten dan veegt hij het weg, zelfs van haar tanden. William hecht zich ook aan de broer van zijn vader en diens mannelijke partner, Robert en Howard. William is ongewild de splijtzwam in de verhouding tussen de twee partijen. Omdat hij niet kan kiezen, waarom zou hij ook, wordt hij de inzet van een stevig conflict. Zijn moeder wil hem bij de homoseksuele mannen vandaan houden.

Dat loopt een paar jaar later enorm uit de hand. Het brave moederskindje William studeert aan Cambridge en zijn zangkwaliteiten vallen op. Het regime is Spartaans en de jongens zien in hem het perfecte slachtoffer van hun pesterijen. Zijn redder in de nood is de onverschrokken Martin die William onder zijn hoede neemt. De twee strijden om de voorkeur als het gaat om de solozangpartijen. William wint, de verstandige Martin accepteert dat hij de mindere is van de twee. Het jaarlijkse hoogtepunt is de vertolking van Miserere (Wees mij genadig, o God) en William mag als jongste zanger ooit het sologedeelte doen. Onder de toehoorders bevinden zich zijn moeder, maar ook Robert en Howard, zonder dat zij het weet. Zij zou nooit met hun aanwezigheid hebben ingestemd, dit is haar moment. Als William aan de beurt is gaat het helemaal mis. De bom barst, William laat het afweten en weer wordt hij gered door Martin.

Boordevol thematiek

Een paar jaar later. William werkt toch in het familiebedrijf, de uitvaartonderneming Lavery & Zoon, als balsemer. Hij was deze opleiding gaan volgen na Cambridge. Hij was koud afgestudeerd of de ramp in Aberfan voltrok zich. William meldt zich als vrijwilliger, hoewel iedereen om hem heen het hem afraadt. Wat hij daar meemaakt zal hem een posttraumatische stoornis opleveren. En dan moet zijn leven nog beginnen.

Lavery & Zoon is een boordevol boek. Het is een ontwikkelingsroman over een jongen die zich met pijn en moeite ontworstelt aan zijn opdringerige en bezitterige moeder. Die moeder heeft moeite om het verlies van haar man te verwerken en met William als inzet resulteert dat in een conflict met haar zwager en diens partner. De al dan niet acceptatie van homoseksualiteit speelt ook een grote rol en dat krijgt een extra lading als Martin zijn gevoelens voor William uit.

Overtuigend en ontroerend debuut

Het heeft er alle schijn van dat de posttraumatische stress van William na Aberfan alles overheerst. Hij maakt vreemde en vaak verkeerde keuzes, het heeft grote invloed op zijn moeizame huwelijk, mede door zijn nachtmerries. Het gedrag past niet bij de in wezen zachtaardige William (de Engelse titel A terrible kindness is veelzeggend).

Lavery & Zoon is ook een boek waarbij je op je klompen kunt aanvoelen dat het aan het einde wel weer goedkomt. Dat past helemaal in de opbouw van dit boek. In dat proces speelt de rampplek weer een grote rol. Of dat nou zo kies is kun je je afvragen, immers het is vooral een kapstok om het verhaal over de emotionele achtbaan van William aan op te hangen. Indachtig de eerste woorden van het geregeld terugkerende Miserere, Wees mij genadig, verdient zij ruimschoots het voordeel van de twijfel. Jo Browning Wroe behandelt de gebeurtenissen en het daaropvolgende leed van die ramp gevoelvol, delicaat, met empathie voor de nabestaanden. Het draagt er daardoor aan bij dat Lavery & Zoon een overtuigende en ontroerende debuutroman is geworden.

 

Lavery & Zoon
Jo Browning Wroe
Literatuur
Nieuw Amsterdam
2022
Paperback
367
Anneke Bok, Claudia de Poorter
9789046828564
Share

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.