Claustrofobisch, onheilspellend en hilarisch
Een aantal gezinnen “viert” vakantie op een afgelegen plek in Schotland. Het vakantiepark is verouderd. De huisjes zijn kil, versleten en niet helemaal waterdicht. Laat het nou op de langste dag van het jaar onafgebroken plenzen, regen komt met bakken uit de lucht. Paden zijn glibberig, wegen moeilijk begaanbaar. Er zomaar op uit trekken is niet onmogelijk, maar verre van aanlokkelijk, ook al is thuisblijven ook geen pretje. Voor de meesten zit er weinig anders op dan naar buiten staren en hopen op betere tijden. Dat is het sombere decor van Zomerwater van Sarah Moss.
Altijd maar die regen
Zomerwater is bijzonder opgebouwd. In twaalf hoofdstukken, met daartussen telkens een kort intermezzo, komen evenzovele personages aan bod. Het is geen vrolijke boel.
Justine, die al lang is uitgekeken op haar man, vlucht in monomaan hardlopen. Voor dag en dauw staat zij op, zij wil weg voordat de rest ontwaakt. Omdat het plenst heeft het weinig zin om meer dan minimale kleding aan te trekken. Onderweg denkt zij aan het drietal thuis, het zegt wat over haar huwelijk: ”En er liggen drie dierbaren diep in het bos weerloos te slapen of in elk geval twee dierbaren en iemand die je op de koop toe neemt”. Het plenst.
De gepensioneerde arts David is ook liever niet thuis: “Soms lijkt zijn pensioen het tegenovergestelde van dansen, een dagelijks potje verstoppertje spelen met als onuitsprekelijk doel om de geliefde te ontwijken”. Hij moet even weg, ondanks dat het giet.
Een relatief jong stel is druk bezig met het Project Gelijktijdig Orgasme, want “een gelijktijdig orgasme betekent dat geen van beide deelnemers bezig is om een oordeel te vellen over de gezichtsuitdrukking van de ander of, bijvoorbeeld, aan broodjes bacon denkt om de tijd door te komen”. Ook hier spat het enthousiasme ervan af. De man doet hevig zijn best, de vrouw ligt er maar een beetje passief bij, maar ze voelt zich ergens wel schuldig: “je kunt niet van een man verwachten dat hij je een orgasme bezorgt als je de hele tijd aan fijnstof en genocides denkt”. Je moet toch wat als het hoost.
Iedereen is elkaar zat, van gewone communicatie is geen sprake. Zoals de mensen min of meer zijn opgesloten op het vakantiepark, zo zit de lezer opgesloten in het hoofd van de personages. Behoorlijk benauwend.
Er is ook licht
Zomerwater geeft een mooi inkijkje met wat er met mensen gebeurt als zij onvrijwillig te lang met elkaar in een te kleine ruimte vertoeven. Oud zeer komt aan de oppervlakte. Maar het is niet alleen maar zwartgallig en deprimerend. Sommige passages zijn ronduit komisch, zoals dat van het eerder aangehaalde jonge stel. Een ander persoon steelt de show: Lola. Een meisje dat graag bij anderen het bloed onder de nagels vandaan haalt. Zij bespeelt de zintuigen van anderen, bijvoorbeeld door haar moeder te laten geloven dat er een gaslucht hangt. Lola jaagt het mens de stuipen op het lijf. Ook anderen moeten eraan geloven. Kind en duivelin tegelijk. Een enkeling ziet het minder somber in, zij is dan ook de welkome uitzondering.
Moss zou Zomerwater hebben geschreven met de Brexit in het achterhoofd. Zou het een metafoor zijn voor het eiland dat op zichzelf is aangewezen? Een zelfverkozen, benauwende isolatie die niet goed dreigt af te lopen? Het heeft er de schijn van. Je mag hopen dat het met de eilandbewoners beter afloopt dan met deze lieden. Want dat Zomerwater noodlottig eindigt is geen verrassing, zeker als je oog hebt voor de vooruitwijzingen die her en der voorkomen. Een belangrijke rol daarbij is weggelegd voor een stel Oost-Europese nachtbrakers en herrieschoppers met hun dreunende muziek. Ook dat werkt bij velen behoorlijk op de zenuwen. Het kan niet goed gaan. Moss bouwt de spanning subtiel op, ondanks een enkele hapering blijf je wel doorlezen. Je moet en zal weten wat de mensen te wachten staat.
Literatuur
Orlando
2021
Paperback
224
Ine Willems
9789083104386
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten in je inbox te ontvangen.