Bijzonder en geurig verhaal
Kort geleden heb ik in een museum een boek in handen gehad waarbij je geuren kon oproepen. Ik durf mij nauwelijks voor te stellen hoe ik dat met dit boek zou beleven!
Het parfum (Das Parfum) was het debuut van Patrick Süskind (1949). Het werd een wereldwijde bestseller, is in circa vijftig talen uitgebracht, het is in 2006 verfilmd (Perfume) en het is een inspiratiebron voor enkele nummers van rockbands zoals Nirvana en Rammstein. De auteur voelt blijkbaar geen behoefte om van het succes te genieten, hij mijdt publiciteit en prijsuitreikingen
Het parfum vertelt de geschiedenis van Jean-Baptiste Grenouille. Het is 1738. Hij wordt geboren op een vismarkt. Hij is het vijfde kind van de jonge moeder en het eerste dat in leven blijft. De eerste vier heeft zij direct na de geboorte gedood. Als dat wordt ontdekt krijgt zij de doodstraf.
Hij wordt ondergebracht in verschillende pleeghuizen, maar hij blijft nergens lang. Er is iets bijzonders aan hem: hij heeft geen lichaamsgeur.
Als jongen komt hij te werken in een leerlooierij. Het is een stinkende omgeving die geheel past in de gore walm die de stad Parijs doordesemt. Als hij iets moet afleveren bij de parfumeur Baldini weet hij het: dat wordt zijn toekomst. Grenouille heeft een bijzondere eigenschap, hij ruikt alles tot in detail, zijn reukvermogen gaat door muren heen. Hij weet Baldini in te palmen en komt bij hem in de leer. Het wordt een gouden koppel. Baldini leert hem de techniek, Grenouille weet als geen ander geuren te combineren. Baldini eindigt als een rijke man.
In het tweede deel van Het parfum zoekt Grenouille de eenzaamheid op. Hij laat het hectische leven achter zich, hij kan de drukte niet meer aan en leeft jarenlang in absolute eenzaamheid. Om een bijzondere reden komt daar na zeven jaar een eind aan. Wat in het vervolg gebeurt is tot dan onmogelijk te voorzien geweest en is een ontwikkeling die je gerust spectaculair kunt noemen met een wel heel bijzondere afloop.
Het verhaal wordt verteld in vier delen, waarvan het eerste ongeveer de helft in beslag neemt. In dat deel beschrijft Süskind hoe Grenouille opgroeit en uiteindelijk uitgroeit tot een meesterlijk parfumeur. Sterk zijn de beschrijvingen van hoe deze jongeman, zonder enig zelfmedelijden, volmaakt stoïcijns, zijn lastige jeugdjaren overleeft. Het lijkt wel alsof hij dat, zonder het te beseffen, nodig heeft om te kunnen uitgroeien tot hetgeen (degeen) hij uiteindelijk wordt; een gevoelloos monster in mensengedaante.
Terwijl het eerste deel meeslepend is, en zelfs de soms welhaast oneindige opsommingen nauwelijks het leesritme breken, is het tweede deel wat moeizamer. Hoe Grenouiile die tijd doorstaat is wel prachtig beschreven. Hij houdt zich in leven door soms urenlang te likken aan natte rotsen, ander vocht is niet beschikbaar, en hij eet wat er is. Soms is dat niet meer dan mos. Andere passages zijn taaier, doch wel noodzakelijk om het vervolg in perspectief te kunnen plaatsen.
Wat daarop volgt is dan weer net zo meeslepend als het eerste deel.
Süskind beschrijft op imponerende wijze de leefwereld van de hoofdpersoon, die vrijwel uitsluitend uit geuren bestaat. De opsommingen van de geuren die hij weet te onderscheiden lijken wat overdadig, maar het geeft wel een prachtig beeld van wat zijn reukzin vermag. Elke geur weet hij in elementen te ontleden en het lijkt soms bijna alsof je ze kunt ruiken. Het heeft enige overeenkomst met hoe sommige autisten de wereld ervaren. Een bombardement aan fragmentarische indrukken in een wereld die heel hectisch is.
Het parfum is over het algemeen heel vlot leesbaar. De sfeer in Parijs is mooi geschetst, de overheersende stank van destijds kun je bijna ruiken. Het verhaal is tijdloos, meeslepend en vooral heel bijzonder, een onvergetelijke leeservaring.
Roman
Diogenes
1994 (origineel 1985)
Paperback
320
Duitse versie
Achter een walmende viskraam in Parijs wordt op 17 juli 1738 Jean-Baptiste Grenouille geboren. De voedsters die het ventje aan de borst krijgen houden het niet lang met hem uit: hij is te gulzig en je ruikt hem niet. De geur, de onmiskenbare geur van zuigelingen, ontbreekt. Hij moet van de duivel bezeten zijn. Jean-Baptiste overleeft de mazelen, dysenterie, waterpokken en cholera. Hij heeft geen behoefte aan moederliefde of de aandacht van een vader. We volgen hem op gepaste afstand op zijn tocht door de donkerste stegen van Parijs, en zijn er getuige van hoe hij de parfumeur Baldini om zijn vinger windt. Gaandeweg krijgen we een vermoeden van wat er met Grenouille aan de hand kan zijn...
Ontdek meer van JKleest
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Mooie recensie, indertijd ook gelezen (mijn ex. is van 1987), in 2006 ook verfilmd.
Mooie recensie, Jan. Ja, bijzonder boek. De film vond ik ook net zo mooi als het boek.
Bedankt. Ik heb de film ook gezien maar ben daarvan al weer veel kwijtgeraakt, weet wel dat ik hem destijds mooi vond.
Bedankt. Zeker bijzonder verhaal en de film beviel mij ook.
Mooie recensie Jan. Ik vond het ook een heel bijzonder verhaal. Een baby die net geboren is wordt eerst geweigerd door zijn moeder en later door pleeghuizen. Wanneer hij ouder wordt zien we echter dat het hem niet veel uitmaakt. Hij is heel bijzonder en maakt hier misbruik van, maar uiteindelijk valt hij in de put die hij zelf heeft gegraven. De beschrijving vond ik daarentegen minder goed. De schrijver gaf soms te veel details waardoor het te langdradig werd en dit maakte het lezen moeilijker.
Dankjewel. Dat laatste ben ik wel enigszins met je eens, het had wat dat betreft wel wat minder gekund.