Oryx en Crake – Margaret Atwood

Somber toekomstbeeld

Er is geen tijd meer als Sneeuwman ontwaakt. Zijn horloge doet het niet meer. Desondanks kan hij het niet laten om het te dragen en te raadplegen. Macht der gewoonte. Er is geen tijd meer; letterlijk, want hij is alleen. Hoewel, alleen: hij is het enige nog levende wezen dat besef heeft van wat het begrip tijd inhoudt. Anderen die dat besef hadden zijn dood. De andere levende wezens zijn dieren en wezens die het resultaat zijn van genetische manipulatie, vreemde mengsels. Het eerste deel van de MaddAddam trilogie van Margaret Atwood begint, Oryx en Crake, start met dit verontrustende toekomstbeeld.

Elite en plebs; de dood maakt geen onderscheid

De naam van Sneeuwman is eigenlijk Jimmy. Toen de wereld ook nog door andere mensen werd bewoond behoorde hij min of meer tot de elite. Hij had de gelegenheid om een behoorlijke opleiding te volgen en hoefde ook anderszins niets tekort te komen. Voor hem voelde het niet zo, contact met het gewone volk in de plebslanden was er nauwelijks.
Hij heeft in zijn jonge jaren twee mensen leren kennen die zijn leven en gedachten hebben beheerst. Oryx, een jongedame op wie hij stapelgek was, en Crake, een briljante jongeman die eindigt als een soort experimenteel wetenschapper. Diens ontdekking, die het begin van het einde inluidt, is een pil die lustverhogend werkt en tegelijk de ongewenste neveneffecten van ongeremde seks kan voorkomen. Maar ergens gaat het mis, heel erg mis met dramatische gevolgen die al snel onbeheersbare proporties krijgen.

Vooruitziende blik

In Oryx en Crake komen verschillende thema’s aan bod. Het klassenonderscheid is ver doorgevoerd, tot in het extreme, noem het gated communities 3.0. Als de bevoorrechten al eens naar de plebslanden gaan is dat een vorm van safari; je doet het eens in je leven, met alle mogelijke voorzorgsmaatregelen.
Het gaat ook over genetische manipulatie, de mens moet sterker worden om de bedreiging van buiten, zoals het plebs te kunnen weerstaan.

Maar ook gaat het over geknoei met dieren,  resulterend in allerlei idiote mengsels zoals varkuif, wolfijn en reuzels. Wezens die er niet alleen raar uitzien maar die ook de eigenschappen van de oorspronkelijke soorten bevatten, wat nog weleens onvoorziene gevolgen kan hebben. Dat merkt de Sneeuwman als hij in het vizier komt van de reuzels, een zeer bedreigende situatie.

Het “best gelukt” lijken de crakers, een mensachtige variant. Die benaming is niet voor niets, Crake is hun “schepper” en wordt als zodanig vereerd.
En niet te vergeten: het langzaam aan onleefbaar worden van de planeet. Enorme hitte, dagelijks bijzonder zwaar onweer, het zijn maar een paar fenomenen.

Sterk idee, uitwerking mist scherpte

Bijna onvermijdelijk roept het de nodige morele dilemma’s op. Hoewel Atwood ze af en toe wel benoemt komt dit niet uitgebreid aan bod. In die zin heeft ze bepaald geen moraliserende roman geschreven.
Niet zo erg, maar ook op andere punten laat ze na om het al te stevig aan te zetten, het klassenverschil uitgezonderd. Maar de nadelen van het menselijk ingrijpen in de natuur, de onherstelbare gevolgen van het menselijk handelen en nalaten hadden wel wat grimmiger gemogen.

Nu blijft het vooral een boeiend verhaal over een eenzame jongeman die zich maar moet zien te redden in een wereld zonder soortgenoten. Goed beschreven, mooi geschreven, dat zeker, maar helaas een beetje tandeloos.

——

Lees hier de bespreking van Lalage

Over Margaret Atwood

Oryx en Crake
Maddaddam #1
Margaret Atwood
Science fiction, dystopie
Prometheus
2013
Paperback
376
Tinke Davids
9789044612967
Share

6 gedachten over “Oryx en Crake – Margaret Atwood”

  1. Ga je de rest van de trilogie van MaddAdam ook nog lezen, Jan? Atwood’s fantasie borrelt over. Toch vind ik deze sf trilogie niet haar beste boeken, vooral niet het laatste deel MaddAdam. Maar niet getreurd, het is altijd fijn om Atwood te lezen. Toevallig waren onze dizziers Maria en Marianne (Brixy) met mij naar een voordracht van Margaret Atwood bij het John Adams Institute ter gelegenheid van de Nederlandse vertaling van MaddAdam. En dat was heel leuk, want Margaret las voor uit MaddAdam en ze had er zelf het meeste plezier over. Ik zal haar gegrinnik nooit meer vergeten. Maakt ook dat je dan zo’n boek op een andere manier leest!

    Beantwoorden
    • Jazeker. Het jaar van de vloed volgt binnenkort, MaddAddam moet ik nog in huis zien te krijgen.
      Bijzonder dat je haar live hebt meegemaakt, ze is niet zo van de publieke optredens.

      Beantwoorden
  2. Ook al is het geen moraliserend boek, er komen wel heel wat ethische kwesties voorbij. Ik vond het een geweldige serie en ben zeker van plan om nog meer van Atwood te lezen.

    Beantwoorden
    • Zeker komen er heel wat voorbij. Dat zij niet moraliseert vind ik wel sterk, alleen komt het soms een beetje te lief over terwijl het enorm pijnlijk en schrijnend is. Ben reuze benieuwd naar de rest van de serie. Ik heb onder Alias Grace van haar gelezen en vond dat zeer goed. Ik wil nog veel meer van haar lezen, ik hou wel van haar stijl.

      Beantwoorden
    • Ik heb gisteren Het jaar van de vloed gelezen en begrijp nu veel beter de (niet zo grimmige) toon van Atwood in Oryx en Crake. Het past helemaal bij de flierefluiter Jimmy die in dat eerste boek de verteller is en van wie je een veel completere indruk krijgt in deel twee. Sterk gedaan! Overigens vind ik Het jaar van de vloed wel sterk, fraai gecomponeerd en echt een prachtige aanvulling op deel 1. Kom er uitgebreider op terug.

      Beantwoorden

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.