In koelen bloede – Truman Capote

 

Auteur als zevende slachtoffer

In koelen bloede van Truman Capote is nou zo’n boek dat al een tijd op mijn verlanglijst stond en het moest er nu maar eens van komen. Zo’n boek dat gerust iconisch mag worden genoemd, er zullen maar weinig lezers zijn die de titel niet kennen. Toen Capote op zoek was naar een onderwerp voor een nieuwe roman stuitte hij bij toeval op een klein berichtje in de krant. In Kansas was een gezin vier personen op brute wijze vermoord. Inmiddels waren twee verdachten opgepakt. Hij heeft zijn onderwerp gevonden. Zes jaar later, het is dan 1965, wordt het doodvonnis uitgevoerd. Kort daarop verschijnt dit boek dat zijn naam definitief vestigt, hem rijk maakt, maar hem ook als schrijver ter dood veroordeelt: hij zal daarna niets noemenswaardigs meer publiceren.

Flaptekst

In november 1959 leest Truman Capote in The New York Times een bericht over het boerengezin Clutter in Holcomb, Kansas, dat bruut uitgemoord wordt door twee jonge criminelen. Hij stort zich op de zaak en besluit deze tot het onderwerp te maken van een roman. Zes jaar lang doet hij onderzoek, hij interviewt alle betrokkenen en begeleidt de moordenaars tijdens hun laatste gang naar hun executie op 14 april 1965. In koelen bloede is de magistrale reconstructie van een gruwelijke moordzaak, waarin Capote de kunst van de romanschrijver paart aan de techniek van de journalist. Met de publicatie in 1965 van dit overrompelende boek was een nieuw literair genre geboren: de non-fictie-roman, ook wel faction geheten. In koelen bloede is zinloos geweld avant la lettre.

Inhoud

In koelen bloede bestaat uit vier delen die min of meer chronologisch zijn, maar wel met terugblikken. Het begint met een schets van het dagelijkse leven van het vermoorde gezin Clutter, aangevuld met wat achtergronden. Het is een familie die in goeden doen is met een hardwerkende vader, een toegewijde moeder en twee geliefde kinderen. Twee andere kinderen hebben het nest verlaten. Ze hebben een goede reputatie en niet of nauwelijks vijanden. Geen mensen die veel weerstand oproepen. Aan uiterlijk vertoon doen zij niet, in huis zijn nauwelijks waardevolle spullen te vinden. Er is wel een gerucht over een brandkast, maar dat is een fabeltje. Dan schakelen wij over naar de daders. Het zijn twee kleine criminelen die in de gevangenis van een medegevange, een vroegere werknemer van de Clutters, horen dat deze geld hebben en over een brandkast beschikken. Het begint met grootspraak, het eindigt na hun vrijlating met de brute roofmoord op het gezin. De buit: een handvol dollars en de kluis bestaat inderdaad niet.

In de rest van In koelen bloede volgt meer achtergrond van de twee daders, Bill Hickock en Perry Smith. Het zijn jonge mannen die nauwelijks opvallen. Het zijn wel kleine criminelen, maar dat zij tot zoiets in staat zouden zijn verrast iedereen die hen kent. Dan volgt de rechtszaak, uiteraard juryrechstpraak zoals gebruikelijk in Amerika. Het vonnis volgt al snel: zij worden ter dood veroordeeld en in Kansas betekent dat ophanging. Dan volgen een paar jaren van vergeefse pogingen tot herziening. De plek van de executie is onooglijk en buiten zicht van iedereen. De dood van de twee is nog armzaliger dan hun twee levens.

Mijn indruk

De titel doet vermoeden dat het om gewetenloze criminelen gaat. Daarin zit een kern van waarheid. De manier waarop zij de Clutters behandelen, vervolgens doden en hun doen en laten daarna wijzen in die richting. Veel berouw lijken zij niet te hebben, hoewel er wel wat verschillen tussen de twee zijn in de mate waarin. Bill gaat na die nacht naar zijn ouders, eet op zijn gemak en valt vervolgens in een diepe slaap. Veelzeggend.

Capote doet nauwgezet verslag van de rechtszaak, inclusief de vrij summiere psychologische onderzoeken. Het leven van alle betrokkenen en enkele naasten bespreekt hij vrij uitgebreid. Hij weet mensen van vlees en bloed neer te zetten. Van de slachtoffers is dat vooral van horen zeggen. De daders heeft hij persoonlijk kunnen spreken. Hij moest wel wat weerstand overwinnen om hen zover te krijgen. Van het rechtssysteem krijg je ook een goede indruk. Hoewel het de schijn zou kunnen wekken dat het vonnis te snel en te impulsief is geveld is dat niet het geval. De daders hebben diverse kansen gehad om de zaak aan te vechten  en hebben die ook gegrepen. Zonder resultaat. De bewijzen waren te duidelijk.

In koelen bloede is een van de eerste boeken waarin een werkelijk gepleegde misdaad zo tot in detail is gereconstrueerd. Capote heeft ervoor gezorgd dat het geen dorre en saaie opsomming van feiten is geworden. Zijn manier van vertellen en de wisselingen van perspectief zorgen voor de nodige variatie.

Het is wel bijzonder dat hij na de ophanging, die hij heeft bijgewoond, ruim twee dagen aan een stuk heeft gehuild. Het is hem niet in de koude kleren gaan zitten. Hij heeft vervolgens zijn toevlucht gezocht in drank en pillen en heeft daarna niets noemenswaardigs meer gepubliceerd. Zo bezien is de opmerking, die ik ergens zag, dat deze zaak in feite zeven levens heeft gekost meer dan terecht.

In koelen bloede
Truman Capote
Non-fictie, literatuur
Arbeiderspers
2016
Hardcover
365
Thérèse Cornips
9789029562805
Share

2 gedachten over “In koelen bloede – Truman Capote”

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.