Verzamelde werken – Lydia Sandgren

 

Beknopter graag!

Verzamelde werken verscheen in 2020 en is het debuut van Lydia Sandgren (1987). Zij heeft er tien jaar aan gewerkt. Met dit boek viel zij meteen in de prijzen. Het is een fors uit de kluiten gewassen boek dat maar liefst 784 pagina’s telt. De titel is enigszins misleidend. Het is geen verzameling van haar werk, maar het slaat op een van de hoofdpersonen. Het begint en eindigt met een scène waarin Martin Berg op de grond ligt, omgeven door stapels en stapels papier dat hij in zijn leven als uitgever bij elkaar heeft verzameld. Op dat moment ziet hij voor zich dat die stapels het voornaamste deel van zijn nalatenschap zullen vormen, maar zover is het nog niet.

Inhoud / flaptekst

Martin Berg, eigenaar van een kleine, noodlijdende uitgeverij, belandt in een levenscrisis. Enkele jaren geleden verdween zijn vrouw, Cecilia Berg, uit zijn leven en liet een enorme leegte achter. Nu hij op middelbare leeftijd terugkijkt op zijn leven, kan hij alleen zien wat had kunnen zijn. Hij vraagt zich af waaruit zijn verzamelde werken gedurende zijn leven bestaan: zijn hechte vriendschap met kunstenaar Gustav Becker, zijn hartstochtelijke liefde voor zijn nu vermiste vrouw, zijn twee kinderen en, niet in de laatste plaats, het onaffe manuscript dat hem en zijn jeugddromen lijkt te bespotten. Tegelijkertijd ontmoeten we de rusteloze Rakel, Martins dochter van in de twintig, die zich niet op haar plaats voelt in Göteborg. De stad bereidt zich voor op een overzichtstentoonstelling van het werk van de gevierde schilder en familievriend Gustav Becker, en waar ze ook is, overal kijkt Rakel in de ogen van haar mysterieus verdwenen moeder, die op de aankondigingsaffiches prijkt – de raadselachtige Cecilia, de muze van de briljante kunstenaar. Wanneer Rakel een mogelijke aanwijzing vindt over het lot van haar moeder, gooit dat haar leven volledig overhoop.

Verzamelde werken is een verhaal over blijvende liefde, de constante aanwezigheid van het afwezige, vriendschappen die een leven lang meegaan en kunst in het grensgebied van waarheid en fictie.

Sterke punten

Vooropgesteld: het is te prijzen dat een beginnend auteur met zo’n ambiteus project debuteert. Het is gedurfd. Enerzijds vanwege de omvang die velen op voorhand zou kunnen afschrikken. Anderzijds door de wijze waarop zij in Verzamelde werken het verhaal vertelt. Het springt heen en weer in de tijd en de vertelsperspectieven wisselen voortdurend. Dat alles zonder dat het een onoverzichtelijke warboel wordt. Verschillende passages zijn zeer de moeite waard en de merkwaardige driehoeksverhouding tussen de drie hoofdrolspelers intrigeert. Dat waren de positieve aspecten.

Mindere aspecten

Mindere aspecten zijn er ook en ik ben er nog steeds niet uit of die overheersen. Verzamelde werken draait om verschillende personages. Martin Berg is de meest centrale figuur. Een afwachtende, initiatiefloze sufferd die vooral door anderen op sleeptouw wordt genomen. Gustav Becker is een andere belangrijke figuur. Hij is het vleesgeworden cliché van de talentvolle kunstenaar, maar tegelijk een losbol die zijn tijd liever besteedt aan uitgaan en zuipen, heel veel zuipen. Cecilia Wikner schittert vooral door afwezigheid. Af en toe is er een terugblik op haar leven, maar dat zij ineens met de noorderzon verdwijnt is misschien wel het meest memorabele aan haar. Van deze personen is mij bijgebleven dat zij schetsmatig zijn, maar weinig ontwikkeling vertonen. En dat in zo’n vuistdikke roman.

Het verloop van het verhaal is, behalve de verdwijning van Cecilia, niet verrassend en loopt langs voorspelbare lijnen. De sfeertekeningen, zoals die van de kunstwereld, zijn evenmin verrassend. Het meest storend is de manier waarop het verhaal uit de doeken wordt gedaan. Het tempo is traag, het gaat eigenlijk nergens de diepte in. Er zijn genoeg voorvallen waarna het tempo zou kunnen versnellen, maar Sandgren laat dat na en vervolgens kabbelt het weer verder als daarvoor. Door de geslaagde kunstgreep van tijdsprongen en perspectiefwisselingen valt dat niet zo op, maar toch.

Jammer. Verzamelde werken is te vaak een worsteling om er doorheen te komen. Met wat meer verbeeldingskracht, meer diepgang en meer tempowisselingen zou het een bovengemiddeld sterk boek zijn geweest. Dat is het nu niet.

Verzamelde werken
Lydia Sandgren
Literatuur
Oevers
2021
Hardcover
784
Eline Jongsma, Janny Middelbeek-Oortgiesen
9789492068743
Share

2 gedachten over “Verzamelde werken – Lydia Sandgren”

  1. Het lezen van Verzamelde Werken was absoluut geen worsteling voor mij. Het tijdsbeeld dat de schrijfster oproept vond ik geweldig. Maar ik ben akkoord dat de reden van vertrek van Cecilia helemaal niet zo duidelijk is.

    Beantwoorden

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.